Resumen de Koldo Mitxelenaren euskal prosako diskurtso-estrategiak: enuntziatu parentetikoak
- español
El objetivo de la tesis es realizar un análisis exhaustivo del tipo de incisos denominados enunciados parentéticos en una parte significativa de la obra euskérica del afamado lingüista Koldo Mitxelena (1915-1987); concretamente en las críticas literarias y cinematográficas. Es reconocido por todos los estudiosos de Mitxelena que precisamente estas estructuras constituyen uno de los rasgos más distintivos, y sin embargo, aún no analizados de su prosa.
Hemos considerado abordar el cometido comunicacional que dichas estructuras desempeñan en los textos, desde una perspectiva pragmático-enunciativa, sin duda, más adecuada que otras para poder desentrañar la relación comunicativa compleja entre autor-emisor y lector-destinatario.
El análisis se ha sustentado en dos pilares importantes: por una parte, el análisis sintactico-textual de los enunciados paréntéticos (delimitación y caracterización de los tipos, su distribución y análisis específico de los signos de puntuación que sirven para enmarcar el enunciado parentético), y por otra parte, la finalidad comunicativa que desempeñan en los textos de dicho autor. Desde esta última perspectiva, en primer lugar, hemos caracterizado al destinatario de las críticas literarias y cinematográficas del autor y, en segundo lugar, hemos podido constatar que el enunciado paréntetico es una estrategia comunicativa adecuada que ayuda a desarrollar el hilo argumentativo del autor, a establecer la interacción entre emisor-destinatario, a contextualizar la información, a introducir rasgos de la lengua oral en lo escrito e incluso puede ser espejo de la intención irónica del autor.
- euskara
Ikerketa honetan aldeztu dugun tesia honako hau da: Koldo Mitxelenak bere diskurtsoa modu komunikagarri batean atontzeko, bere diskurtsogintzaren ezaugarritzaile diren enuntziatu parentetikoak komunikazio-estrategia egokiak gertatzen zaizkiola; izan ere, Mitxelenaren argudio-garapenean nahiz testu-sorkuntzan eta informazioaren antolakuntzan ezinbesteko eginkizuna dutelako hipotesia genuen. Horretarako, Mitxelenaren zinema-eta liburu-kritikak izan ditugu azterkizun.
Enuntziatu parentetikoak esatariak bere intentzio-asmoak erdiesteko norentzakoari egiten dizkion keinu edo arrastoak dira, testutik bertatik mezuaren interpretazioa (nora)bideratu eta gidatzeko erabiltzen dituenak. Esatariaren helburua bere intentzio-xedea norentzakoak atzematea da eta horretarako ahalegin guztiak egingo ditu, norentzakoarekin konplizitatezko harremana sortzeaz gain, bere enuntziatua modalizatu, birformulatu eta testuinguratzen.
Enuntziatu parentetikoak aztertzeko, ikuspegi enuntziatibo-pragmatikoa oso errentagarri gertatu zaigula frogatu uste dugu tesian zehar, azterbide hau ¿bere ikuspegirik murritzenean¿ esatariak enuntziatuan uzten dituen hizkuntza lorratzak deskribatzera mugatzen delako eta esatariaren lorratz horiek, inon agertzekotan, enuntziazio-mailan eta modalizazio-mailan eragiten dute (enuntziatu parentetikoek bete-betean eragiten duten mailatan, alegia).
Analisiak bi zutabe nagusitan oin hartu du: batetik, analisi formala egin dugu, eta bestetik komunikatiboa. Lehendabizikoari dagokionez, enuntziatu parentetikoen azterketa sintaktiko-testuala egin dugu eta analisi formal honetatik Mitxelenak darabiltzan parentetikoen mugatzea (elkarrengandik hain gertu dauden parentetiko, intziso eta intzidental adigaien arteko mugak argitzea), deskribapena, sailkapena eta puntuazio marken azterketa (corpusean identifikatzeko kanpokoena den formazko irizpidea) egoki bat egitea erdietsi nahi izan dugu.
Horrez gain, ordea, enuntziatu parentetikoek komunikazioan badutela eginkizunik frogatzen saiatu gara. Eginkizun komunikatibo hori ondorengo ardatz hauetan laburbil daiteke:
1.Enuntziatu parentetikoak esatariaren argudiatzean aurrera egiteko bitarteko egokiak gertatzen zaizkio.
2.Enuntziatu parentetikoak esatariaren eta norentzakoen arteko interakziozko harremana bideratzeko estrategiak dira.
3.Enuntziatu parentetikoak, informazioa testuinguruan kokatzeko ere bitarteko egokiak dira, inferentzien errota martxan jartzeko norentzakoari bidaltzen dizkion keinu edo arrastoak aski lagungarriak gertatzen zaizkio irakurketaren interpretazioa testutik bertatik bideratzeko.
4.Enuntziatu parentetikoak esatariaren intentzio ironikoaren ispilu dira.
5.Enuntziatu parentetikoak ahozkotasuna idatzian txertatzeko baliabideak dira.
