Resumen de Represión e depuración do maxisterio na provincia de Pontevedra. Análise teórica e estudo por partidos xudiciais, concellos e parroquias

Anxo Serafín Porto Ucha, Raquel Vázquez Ramil

• Neste libro sobre a depuración do maxisterio na provincia de Pontevedra estudamos un proceso que afectou á práctica totalidade do profesorado, salvo algunhas excepcións que quedaron á marxe. Os profesionais máis identificados coas iniciativas socio educativas republicanas foron os que recibiron castigos máis severos.

  A moitas e moitos profesionais do ensino que sobreviviron á traxedia da guerra civil ou da incivil guerra non lles quedou máis saída que sumirse nun particular e duro exilio interior, do que en boa maneira se beneficiou o franquismo.

  Os obxectivos deste traballo son:

  • Analizar as características de dous sistemas educativos enfrontados e antagónicos: a escola republicana fronte á escola franquista.

  • Profundar nos aspectos de política escolar, reformas e innovacións no período republicano, que axudan a describir, comprender e explicar o posterior proceso de depuración e represión do maxisterio.

  • Describir os procesos de depuración e represión mediante a análise cuantitativa e cualitativa de todos os implicados. Pola Comisión Provincial de Depuración pasaron arredor de mil oitocentos profesionais do ensino primario da provincia de Pontevedra.

  • Descifrar as distintas fases da depuración do maxisterio, que ás veces tenden a confundirse.

  • Constatar as diferentes sancións impostas, que figuran de xeito moi pormenorizado, tanto no corpo do traballo como no anexo final, seguindo unha orde alfabética.

  • Elaborar a nómina de todos os mestres e mestras da provincia de Pontevedra sometidos ao proceso de depuración. Unha cuarta parte, aproximadamente, dos que pasaron pola depuración foron sancionados.

  • Recoller noticia dos mestres que foron mortos (paseados, fusilados,etc.), e que roldan a trintena.

  A nosa intención é contribuír á recuperación da memoria histórica do maxisterio pontevedrés nos anos da guerra e posguerra. Os afectados non foron solo os mestres e mestras, senón tamén as súas familias, os amigos, as relacións máis ou menos extensas. Cabe dar nome e lugar na Historia a todos eles e elas, non sempre aos mesmos, como se tende a facer a miúdo por diferentes motivos. Compartimos neste libro a premisa de Ortega: “O pasado non nos dirá o que debemos facer, senón o que deberiamos evitar”.