La transformación histórica del paisaje de montaña en la vertiente atlántica del País Vasco: el caso de Aiako Harria (Oiartzun, Gipuzkoa)

• Josu NARBARTE HERNANDEZ ^{[2] [1]} ; Eneko DEL AMO JIMÉNEZ ^[2]
  1. [1] Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

     Universidad del País Vasco/Euskal Herriko Unibertsitatea

     Leioa, España

     
  2. [2] Aranzadi Zientzia Elkartea
• Localización: Munibe Antropologia - Arkeologia, ISSN 1132-2217, Nº 71, 2020, págs. 225-241
• Idioma: español
• Títulos paralelos:
  • Historical transformations of the mountain landscape in the Atlantic valleys of the Basque Country: the case of Aiako Harria (Oiartzun, Gipuzkoa)
• Enlaces
  • Texto completo (pdf)
• Resumen
  • español

    Los paisajes de montaña son el reflejo de las interacciones entre los grupos sociales y su medio ambiente, que se materializan en el espacio mediante la activación de los recursos por medio de diversas prácticas sociales. Este trabajo propone el desarrollo de una metodología de prospección basada en el análisis combinado de las coberturas terrestres y de los artefactos presentes en el paisaje, con el fin de reconstruir la historia social, económica y ecológica que subyace a la configuración actual del paisaje de montaña de Aiako Harria (Oiartzun, Gipuzkoa). Ante la aparente ilegibilidad de unos espacios a menudo observados desde un prisma puramente naturalístico, los resultados alcanzados ponen de relieve la densidad histórica de unos paisajes que actualmente se encuentran, en contraste, sujetos a un fuerte proceso de marginalización.

  • English

    Mountain landscapes reflect past interactions between social groups and their environment, materialised in the space by the activation of environmental resources with a variety of social practices. This paper proposes the development of a multi-proxy archaeological survey methodology, based on the combined analysis of the landcovers and manufacts present in the landscape, with the purpose of reconstructing the social, economic and ecological history that lies beneath its present-day layout, taking as a case study the mountains of Aiako Harria (Oiartzun, Gipuzkoa, Basque Country). The oldest practices documented are wooded pastures, present in the area since the Middle Ages in the framework of diversified silvo-pastoral resource management systems. During the Modern period, the expansion of agrarian lands gave origin to new dispersed settlements, often constructed on previous wooded pastures. In contrast, the 19th-20th centuries are marked by the expansion of industry-oriented forest plantations, which are still nowadays the most common landcover. Despite their progressive marginalisation, these spaces therefore appear as historically built features reflecting complex interactions between societies and their environment, in contrast with the purely naturalistic optic that is widespread in the regulation and management of these spaces nowadays.

  • euskara

    Mendi-paisaiek gizarteen eta ingurugiroaren arteko elkar-eragina islatzen dute. Hau praktika sozial desberdinen bidez gauzatzen da espazioan, ingurugiroko baliabideak aktibatuz. Artikulu honetan, erregistro anitzeko miaketa arkeologikoan oinarritutako metodologia bat erabiltzea proposatzen du espazio hauek ikertzeko. Hala, lur-estalduren eta mendi-esparruetan presente dauden artefaktuen azterketa uztartu da, paisaiaren egungo itxuraren azpian dauden prozesu sozialak, ekonomikoak eta ekologikoak ikertzeko xedez. Lana Aiako Harrian zentratu da (Oiartzun, Gipuzkoa, Euskal Herria). Dokumentatutako praktika zaharrenak baso-bazkalekuen ustiapenarekin lotuta daude, horiek Erdi Arotik garatu baitziren abeltzaintza- eta basogintza-sistema dibertsifikatuen baitan. Aro Berrian, laborantza-lurren hedapenak asentamendu sakabanatu baten sorrera ekarri zuen, baso-bazkalekuak neurri batean ordezkatuz. Kontrastean, XIX.-XX. mendeetan industriara bideratutako baso-plantazioak nagusitu ziren, eta horixe da oraindik bertako lur-estaldura nagusia. Egun, espazio hauek marjinalizazio-prozesu betean daude. Hala ere, egindako lanak argi erakutsi du Aiako Harriko paisaia epe-luzeko harreman sozio-ekologiko konplexuen ondorioa dela, ohiko ordenazio- eta kudeaketa-ereduek sustatutako ikuspegi naturalista hutsarekin kontrastean.