Ayuda
Ir al contenido

Dialnet


Diálogo de saberes: justicia indígena del Cauca y justicia ordinaria, un intercambio cultural posible

    1. [1] Universidad del Cauca

      Universidad del Cauca

      Colombia

  • Localización: Revista Historia de la Educación Latinoamericana, ISSN 0122-7238, Vol. 21, Nº. 33, 2019 (Ejemplar dedicado a: Olivia Arévalo Lomas), págs. 35-59
  • Idioma: español
  • Títulos paralelos:
    • Diálogo do conhecimento: justiça indígena Cauca e justiça ordinária, um possível intercâmbio cultural
    • Dialogue of knowledge: indigenous justice in Cauca and ordinary justice, a possible cultural exchange
  • Enlaces
  • Resumen
    • español

      Dentro de la investigación llevada a cabo para mi tesis doctoral titulada “Fenomenología de la educación médica en la Universidad del Cauca”, se evidenció la ausencia de una relación entre las comunidades indígenas y el programa de Medicina de dicha universidad, lo cual motivó el desarrollo de un proyecto de investigación-acción con los pueblos indígenas del departamento del Cauca.

      En la aplicación de una “justicia propia” ejercida ancestralmente —sin la intervención directa del Estado—por los pueblos indígenas del Cauca, sus autoridades han detectado situaciones de juzgamientos inadecuados, muchos de ellos injustos, y con serios vacíos probatorios dentro de los procesos. Teniendo en cuenta esta realidad, el texto sobre el cual se fundamentó este artículo tuvo como punto de partida las siguientes preguntas: ¿cómo se ejerce la práctica de la “justicia propia” de los pueblos indígenas del Cauca?, y ¿qué estrategias pedagógicas participativas permiten la interacción y recreación de saberes entre los pueblos indígenas, el Instituto Nacional de Medicina Legal y Ciencias Forenses (INMLCF) y la Universidad del Cauca, como parte del constructo intercultural para la protección de los Derechos Humanos de todas las personas? Es así como se traza un objetivo orientado a dar sentido académico a las preguntas planteadas: construir en forma conjunta —autoridades indígenas, INMLCF y la Universidad del Cauca— un diseño curricular para capacitar en procedimientos médicos forenses y disección de cadáveres a la guardia indígena y demás autoridades de apoyo. El proceso pedagógico y las prácticas interculturales permitieron el intercambio de saberes, pero, sobre todo, una aproximación a la comprensión y cosmovisón de la “justicia indígena”. Fue una experiencia significativa que generó nuevos conceptos útiles para entender la “justicia propia” de los pueblos indígenas y los aportes negociados que la justicia ordinaria colombiana puede ofrecer a esta práctica ancestral.

      __________________ Epu rume kimün güxam: Pu ka mapuche ñi norüm zugu kimün Cauca chegelu ka ka xipache ñi norüm zugun, ñi feygeal chi welulgeal mogen kimün zugu PIKÜNOGETUN Zewmanmu ta ñi tesis doctoral “Fenomenología de la educación médica en la Universidad del Cauca” pigelu, kimgey ñi mülenon kiñe xaftuwün pu comunidades indígenas egu programa de Medicina fey chi füxa chijkatuwe ruka mew, femgechi ta rakizuamgey nentual kiñe küzaw investigación-acción tüfa chi pu indígenas egün mülelu departamento Cauca mew.

      Pu indígenas mülelu Cauca mapu mew kuyfi mew ta nentukefuy “kizu ñi wichan” egün -fey mew koneltukelay ta Estado- fey mew ta ñi pu logkolelu güneltuygün ñi xipaken welulkan wichan, tañi wichagenoafel rume, nienon mew zugu ñi zajuntukugeal egün. Penien mew ta tüfa chi zugu, chijkantukugey ta zugu kiñeke ramtun mew: ¿chumgechi am ta xipakey “kizu wichan” pu indígenas Cauca mapu mew?, ka ¿chem pepilkan zugu kümeafuy tañi zugual kom che ka ñi feypial ñi kimün egün, tüfey chi Instituto Nacional de Medicina Legal y Ciencias Forenses (INMLCF) ka fey chi Universidad del Cauca, müleal ta epu rume chi kimün zapinieal ta Derechos Humanos kom pu che mew? Femgechi ta azkünugey kiñe zitul zugu nieal falin chijka zugu ñi ramtun mew: kiñen xür zewmayal -pu indígenas logkolelu, INMLCF ka Universidad del Cauca-  kiñe azkünun zugu ñi kimeltugeael egün ñi chumgechi kimcheal bale ta che ka kim malüal ta ba pu indígenas kamañ ka kom logkolelu kejun zugu mew. Kimeltun mew ka nentun ta küzaw epu rume kimün mew xipay ta epuñpüle kimuwün, welu zoy fülgey ajkütuwün zugu mew ka kimgey indígenas de mogen ñi chumkünukey ñi “kizu wichan”.  Kiñe küme zugu nentugey chew ta xipay weke hemül ñi zoy küme kimgeal ta pu indígenas ñi “kizu wichan” ka chumgechi ta justicia ordinaria colombiana faliltuafuy ta kuyfi femken ta che.

      Zichul zugun: inatuzugun xokiñ che mew,epu rume kimeltuwün, che ñi femgen kiñe xokiñ che mew.

    • português

      Durante a pesquisa desenvolvida na tese doutoral intitulada "Fenomenologia do ensino médico na Universidade do Cauca", evidenciou-se a ausência de relação entre as comunidades indígenas do estado do Cauca e o programa de Medicina da referida universidade, o que incentivou a realização de um projeto de pesquisa-ação em conjunto com os povos indígenas do estado de Cauca. Ao analisar como os povos indigenas aplicam uma "justiça própria" exercida sem a intervenção direta do Estado, atividade que faz parte do seu comportado ancestral, as autoridades detectaram situações de julgamentos inadequados, em muitas ocasiões injustos, alem de evidenciar lacunas probatórias graves nos processos. Diante dessa realidade, o texto em que este artigo foi baseado teve como ponto de partida as seguintes perguntas: Como é a prática da "justiça própria" exercida pelos povos indígenas do estado do Cauca?, e, Quais estratégias participativas pedagógicas permitem a interação e a recriação do conhecimento entre os povos indígenas, o Instituto Nacional de Medicina Legal e Ciências Forenses (INMLCF) e a Universidade do Cauca, como parte do construto intercultural para a proteção dos Direitos Humanos de todas as pessoas? Assim, se construiu um objetivo orientado a fornecer sentido acadêmico às questões colocadas, a saber: “Construir conjuntamente entre povos indígenas, o INMLCF e a Universidade do Cauca um desenho curricular para treinar em procedimentos médicos forenses e dissecação de cadáveres à guarda indígena e a outras autoridades de apoio dos povos indígenas”. A abordagem metodológica baseou-se nas Pedagogias de Pesquisa-Ação Participativa (IAP). O processo pedagógico e a ação das práticas interculturais possibilitaram a troca de conhecimentos, e primcipalmente, permitiram uma abordagem de compreensão e cosmovisão sobre as práticas de "justiça indígena". A execução deste projeto foi uma experiência significativa, na que a troca de conhecimento entre diferentes culturas gerou novos conceitos úteis para entender a “justiça própria” dos povos indígenas e as contribuições negociadas que a justiça ordinária colombiana pode oferecer a essa prática ancestral.

    • English

      In my doctoral research work, entitled "Phenomenology of medical education at the Universidad del Cauca", the absence of a relationship between the indigenous communities and the Medicine Program of this university was found. This fact motivated the creation of a research-action project with the indigenous peoples of the department of Cauca.

      In the application of an ancestral system of "own justice" exercised - without the direct intervention of the State - by the indigenous peoples of Cauca, their authorities have detected situations of inadequate judgments, often unfair, and with serious evidentiary gaps within the processes. Bearing this reality in mind, the base text of this paper proposed the following questions: How is the "own justice system" applied by the indigenous peoples of Cauca ?, and what participatory pedagogical strategies allow for the interaction and recreation of knowledge among indigenous peoples, the Instituto Nacional de Medicina Legal y Ciencias Forenses (National Legal Medicine Institute) and the Universidad del Cauca, as part of the intercultural construct for the protection of the human rights of all people? In this way, an objective was set to make academic sense of the questions posed: to construct, together with the three parties involved, a curricular design to train the indigenous guard and other official support authorities in forensic procedures and dissection of corpses.

      The pedagogical process and the intercultural practices allowed the exchange of knowledge, but in particular, an approach to the understanding and cosmovison of the "indigenous justice". It was a significant experience that generated new useful concepts to understand the "own justice system" of the indigenous peoples and the negotiated contributions that the Colombian ordinary justice can offer to this ancestral practice.


Fundación Dialnet

Dialnet Plus

  • Más información sobre Dialnet Plus

Opciones de compartir

Opciones de entorno