Resumen de CVCren ertzetako alternantziak eta aitzineuskararen hitz-familien azterketarako hatsarriak: "*ban/bar-/bal"-en zirriborroa

Joseba Andoni Lakarra Andrinua

• English

  As Mitxelena demonstrated, the left-hand side of words is the hardest to reconstruct;

  amongst the best well-known of these, moreover, b- is one of the most problematic initials on account of its multiple changes and losses (*b- > b-, ø-, m-). Likewise, if the oldest phenomena in the diachronic morphology of Basque (reduplication and prefixation) are on the left, on the right-hand side several difficult alternations have long been recognised without receiving much attention. The analysis of word families is very important for the reconstruction of phonology, morphology and the etymology of Proto-Basque. We want to present an outline of one of these families (*ban/bar-/bal-), by way of an introduction to a broader and more developed study. Here we can benefit from knowing the layers of the oldest phonology and morphology and their chronology as well as working on the help of clarifying the etymologies of the some 140 words examined. Making use of a preliminar study of the *bon/bor-/bol- relatives, the notes and comments reinforce the data, explanations and conclusions in the analysis of the family studied.

• euskara

  Mitxelenak erakutsi bezala, hitzen ezkerraldea da kokagunerik zailena berreraikitzeko orduan; horko hotsen artean, gainera, b- ez da arazo gutxien ematen duena, dituen aldaketa eta erorketa ugariengatik (*b- > b-, ø-, m-). Halaber, euskararen ISaren morfologia diakronikoan fenomeno zaharrenak (erreduplikazio eta aurrizkitzea) ezker izan arren, badira eskuin aldean zenbait txandakatze ilun (-n / -r / -ø; -r / -l) aspaldi antzemanak nahiz, orain arte, ondorio sakonik ez lortu eta ezta hain irregularitate garrantzitsuek merezi arta jaso ere. AEren berreraiketarako guztiz garrantzitsu da morfologia, fonologia eta etimologiaren oinarrian diren hitz-familiak ikertzen hastea eta horietarik baten (*ban/bar-/bal-en) zirriborroa aurkeztu nahi dugu, lan zabalago eta sakonagoen aurrerapen legez. Gaude, fonologia eta morfologia zaharrenaren geruzen eta kronologiaren ezagutzarako onurarik izan dezakegula bertan, zein bere aldetik tratatutako —edo oraindik horretara ere iritsi ez diren— 140 bat hitzen etimologiak argitzen edo argitzeko bidean jartzen laguntzeaz landa. *bon/bor-/bol- kidearen azterketa arinagoaz baliaturik egindako ohar eta iruzkinek sendotu egiten dituzte ikertutako familiaren analisian lortutako datu, azalpen eta ondorio nagusiak.