Behinola 34

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 34. zenbakia . 2016ko abendua . 10€

ESKOLA-LIBURUTEGIAK, ZERTARAKO? . XABIER OLASO ETA AMAIA ARRAZOLA: “LURRALDE MIRESGARIA” . LAU ESKUTARA: LOLO RICO ETA SANTIAGO ALBA

Txan fantasma app-a

EUSKARAZKO HAUR LITERATURAREKIN JOLAS EGITEKO APLIKAZIOA MARIASUN LANDA ETA JON ZABALETAK SORTUTAKO TXAN FANTASMA LIBURUArekin GOZATZEKO BESTE MODU BAT

Irakurri . Jolastu . Gozatu

> Ez egin txokerik!

> Lagundu Txani Karmentxu aurkitzen

ESKURATU TXAN FANTASMA LIBURUA, DESKARGATU APLIKAZIOA ETA GOZATU! > Zaindu zure Txanmagotxia.

> Ea liburuko amaiera bera lortzen duzun.

Plataforma hauetan: www.galtzagorri.eus

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria 34. zenbakia . 2016ko abendua.

5 33 42 60

HITZAURREA SORMENEZ: XABIER OLASO, AMAIA ARRAZOLA

6 38

MAHAI-INGURUA: ESKOLA-LIBURUTEGIAK, ZERTARAKO?

GALTZAGORRI ALBISTE Marraz(i)Oak viiI, gogoetarako giltza. “TXAN FANTASMA” APP BERRIA. BIGARREN BOOKTUBE LEHIAKETA.

LAU ESKUTARA: DENBORA ETA TRIBUA. HAURRAK, HELDUAK ETA BESTE ZOZOKERIA BATZUK. LIBURU KUTTUNA: SUSANA LARRE

48 62

IRUZKINAK

KOLABORATZAILEAK

agenda AZOKAK ETA BILTZARRAK

LITERATURA-ARETOAK

Literatura-lehiaketak

- Boloniako Haur Liburuaren Na-

- Galtzgaorri Elkartearen “Itsas-

- Edelvives Album Ilustratuaren

zioarteko Azoka. 2017ko apiri-

peko bihotzak” areto literarioa

Nazioarteko VI. Saria. Ilustra-

laren 3tik 6ra. Bolonian (Italia).

Eibarren, Portalea erakusketa

tzaile eta idazleek Espainiako

Ohorezko gonbidatuak: Katalu-

aretoan. Saio gidatuak ikas-

Estatuko autonomietako edo-

nia eta Balear Uharteak.

leentzat. Abenduaren 12tik

zein hizkuntzatan, edo ingelesez

23ra.

nahiz frantsesez aurkez ditzake-

www.bookfair.bolognafiere.it/

te lanak. Saria: 9.000 euro. Epea: 2016-12-20.

ADI deialdi berriei!

- Bizkaidatz Txikia III. Haur eta Gazteen Literatura Saria 2016-

Informazio eguneratua:

2017. Informazioa eta oinarriak:

http://www.galtzagorri.eus/euskara/lehiaketen-agenda

www.bizkaia.eus/foruliburutegia Epea: 2017-02-17.

Aurreko aleak:

gehiago: www.galtzagorri.eus/euskara/behinola © Galtzagorri Elkartea. 33. Jokin Mitxelena Roald Dahl, 100 urte

Koordinatzailea: Lore Agirrezabal. Erredakzio batzordea: Aitziber Alonso, Asun Agiriano, Jone Arroitajauregi, Mikel Ayerbe eta

32. Ainara Azpiazu, “Axpi” HGL eta genero-berdintasuna 31. Aitziber Alonso Galtzagorri Elkarteak 25 urte

Iñaki Markotegi. Diseinua eta maketazioa: Eneritz Tirados.

33 28

itzulpenak: Sarah Turtle eta Iñaki Mendiguren. Azala eta argitalpenaren zenbakia:

30. Miren Agur Meabe eta Maite Caballero Sarien saltsa-maltsa

Amaia Arrazola. ARGAZKIAK: Lore Agirrezabal. (Donostiako Intxaurrondo Ikastolako eta Zuhaizti ikastetxeko

32

eskola-liburutegian ateratakoak.) 29. Gaston Majarenas Komiki-aldizkariei buruzko mahai-ingurua

27

L.G.: Na-2.814/1999 ISSN: 1575-8168 Zenbaki honetan kolaboratzaile: Santiago

28. Leire Urbeltz eta Pello Añorga Mariasun Landari elkarrizketa

Alba Rico, Amaia Arrazola Otaduy, Susana Larre

31

Muñoz, Fernando Lenguas Gomez de Segura, 26

Sobrino Lopez.

27. Maite Gurrutxagaren ilustrazioak EHGLren etorkizuna 26. Estibalitz Jalonen ilustrazioak Serieak eta pertsonaiak

Artikulu, iradokizun eta beste igortzeko: Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea 30

20013 Donostia 25

Tel: 943471487 galtzagorri@galtzagorri.eus www.galtzagorri.eus

25. Dani Maizen ilustrazioak Euskal ilustrazioaren egoera 24. Iban Barrenetxearen ilustrazioak Joxe Arratibeli elkarrizketa

Xabier Olaso Bengoa, Lolo Rico Oliver, Idoia

29 24

Hezkuntza, Hizkuntza Politika eta Kultura Sailak onetsia 2016ko azaroaren 8an.

hitzaurrea

Alizia lurralde miresgarrian nola, bada,

eta gurasoentzat ere ezinbesteko bi-

dugu zenbaki honetako gai nagusia,

hala murgiltzen gara gu ere literatu-

tartekariak baitira.

zeinak, salaketa kutsua hartu duen

raren munduan, Behinola aldizkaria

arren, gogoetarako gaia ematea baitu

osatzen hasten garen aldiro. Halaxe

Zoritxarrez, hemendik aurrera, EAEko

egin dute Xabier Olasok eta Amaia

sare publikoan lan egiten duten es-

Arrazolak ere zenbaki honetarako

kola-liburuzainak geroz eta gutxiago

Beste bitartekari batzuek izan ditu min-

sortu duten ipuin ilustratuan. Liburu

izango dira, Eusko Jaurlaritzak ACEX

tzagai Santiago Alba Rico idazleak.

batetik atera daitekeen magia guztia

programa etetea erabaki baitu. Due-

Hausnarketarako bide emango duen

ezin hobeto irudikatu du Arrazolak

la 20 urte sortu zen programa horrek

artikulua idatzi digu bere amarekin,

azalean ere.

bideratu zuen sare publikoko ikaste-

Lolo Ricorekin, partekatu duen Lau

txe

eskola-liburutegiak

Eskutara atalean. Artikulu bana idatzi

gehienetan jartzea,

helburu.

Zorionekoak, irakurtzeko gaitasuna

martxan

eskola-orduetatik

dute: Denbora eta tribua eta Haurrak

dugunok; geure irudimena elikatzeko

kanpoko zerbitzu gisa eta horretaz ar-

helduak eta beste zozokeria batzuk.

eta besteen belarriak gozatuz haien

duratuko zen profesional batekin. Bai-

Hartu astia ama-semeen iritziak irakur-

irudimena astintzeko liburuz betetako

na, urteurrenarekin batera, jakin dugu

tzeko, benetan merezi du eta.

ozeano bat baitugu eskura, ezagu-

programa bertan behera geratuko

tzaz eta literaturaz josia. Ozeano za-

dela, eta, dagoeneko, erretiroa hartu

Nola eta zergatik irakurri azaltzen ibili

bal horretan igerian ito gabe aritzea,

duten eskola-liburuzainen lanpostuak

gara orrialde gehienetan, baina zer ira-

ordea, ez da lan erraza.

desagertzen hasiak dira.

kurri ere jakin nahiko duzu, ezta? Bada, horretarako zenbait pista azken orrie-

Zorionekoak ezagutzaren eta litera-

Mahaiaren bueltan bildu ditugu Eus-

tan jasoko dituzu Susana Larre liburu-

turaren uretan bidelagunak dituzten

kal Herriko eskola-liburutegien egoe-

zainaren liburu kuttunak ezagutuz edo-

haur eta gazteak. Asko dira bidaide

rez, eta, oro har, eskola-liburutegien

ta liburuen iruzkinak irakurriz. Horien

edo bitartekari horiek: etxean haiekin

beharraz hausnartzeko Idoia Sobrino

artean aurkituko duzu, gainera, Haur

irakurketaz gozatzeko tartea hartzen

liburuzain nafarra, Amaia Hennebutte

eta Gazte Literaturako Euskadi Saria

duten gurasoak; liburutegian, irakur-

idazle, irakasle eta literatura-zale la-

jaso duen Besarkada liburuarena ere.

gairik interesgarrienak eskura jartzen

purtarra, eta, IĂąaki Markotegi eskola-

Bide batez, Uxue Alberdi idazlea eta

dituzten liburuzainak; eskolan, libu-

liburuzain gipuzkoarra eta Galtzagorri

besarkada hori hain eder ilustratu duen

ruz betetako apaletatik egokienak

Elkarteko

Fernando

Maite Gurrutxaga ilustratzailea zorion-

eskuragarri jartzen dituzten eskola-li-

Lenguas irakasle eta Gipuzkoako

du nahi ditugu egindako lan zoragarria-

buruzainak‌ Zorionekoak, eskola-li-

Eskola-Liburutegien

ku-

gatik. Besarkada bat aurten Euskadi

buruzainak dituzten hezkuntza komu-

deatzailearen, eta, Idoia Sobrinoren

Saria jaso duten idazle, ilustratzaile eta

nitateak, ikasleentzat ez ezik irakasle

iritzi artikulu interesgarriekin osatu

itzultzaile guztiei.

lehendakaria.

Blogaren

Eskola-liburutegiak

Zertarako?

6 Behinola

Haur eta gazteen artean irakurketa sustatzeko hainbat bide eta modu daude, baina horretarako baliabideen artean ezinbestekoak dira eskola-liburutegiak ere. Euskal Autonomia Erkidegoko eskola-sare publikoan ACEX programaren bidez kudeatu dira eskolaliburutegiak azken 20 urteotan. 2016an, ordea, Eusko Jaurlaritzako Hezkuntza Sailak jakinarazi du datorren urterako ACEXeko jardunaldi erdiko proiektu guztiak kentzea erabaki duela. Bizkaiko (65), Gipuzkoako (30) eta Arabako ikastetxe publikoetan izango du eragina, eta datozen urteetan gainontzeko ikastetxeetara zabalduko da. Eskola-liburuzainek eta hezkuntza komunitateak, oro har, gogor salatu dute erabakia eta Eusko Legebiltzarrean ez ezik, hainbat udaletako osoko bilkuretan ere eztabaidatu da gaiaren inguruan. Bide horrek, eskola-liburutegirik gabeko hezkuntza sistemarantz garamatzala ikusita, gaia mahai gainean jartzea erabaki dugu. Zertarako behar dira eskola-liburutegiak? Nolakoak dira eskola-liburutegirik gabeko eskolak? Mahiaren bueltan bildu ditugu IĂąaki Markotegi, eskola-liburuzaina eta Galtzagorri Elkarteko lehendakaria, Idoia Sobrino, Nafarroako Unibertsitate Publikoko liburuzaina, eta Amaia Hennebutte, irakasle izana, idazlea, KIRIBIL konpaniaren zuzendaria, eta, batez ere, irakurketa sustatzailea.

Behinola 7

mahai-ingurua

Nolakoa da eskola-liburutegien egoera Euskal Herrian? Iùaki Markotegi: EAEko Eskola Publikoetan ACEX programa ezarri zen duela 20 urte eta horren barruan jarri ziren martxan eskola-liburutegiak. Hiru lurraldeetan 185 izatera iritsi dira. Eskolako metodologiaren arabera, asko aldatzen da bakoitzak izan duen bilakaera eta eman zaion erabilera. Eskola-liburutegirik ez den eskoletan txoko bat izan ohi dute, baina irakaslearen araberako erabilera izaten du horrek. Ni Donostiako Intxaurrondo Ikastolako eskola-liburuzaina naiz eta nire esperientzian oinarrituta esan dezaket eskola-liburutegiaren lanak, neurri batean, klaustroarekin, zuzendaritzarekin, urteko plangintzarekin‌ lotuta egon behar duela. Hortaz, proiektuka lan egiten den eskoletan, agian, erabiEzkerretik eskuinera: Idoia Sobrino, Iùaki Markotegi eta Amaia Henebutte.

lera libreagoa izango da (gurean hala izan zen lehen): dokumentatzeko, irakurtzeko‌ Baina, gure

8 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

kasuan, proiektuka lan egiteari

jarduerak. Hala ere, gaur egun,

arras ongi egon zen eta garran-

utzi genionetik, Intxaurrondoko

irakurketari ematen diogu ga-

tzitsua izan zen. Eskola guztietara

(Donostia)

eskola-liburutegian

rrantzi handiagoa. Baina eskola

banatu zen, beraz, eskola-liburu-

irakurzaletasuna bultzatzeko jar-

bakoitzeko liburutegiak joera bat

tegi gehienetan –denetan ez esa-

duerak sustatu ditugu batez ere,

du, bere ildo metodologikoaren

teagatik– material hori bazegoen

jarduera libreak edo zuzenduak,

araberakoa.

eta hartaz arduratu behar zuen

eskola-liburuzainak

zuzenduak

irakasleak bazuen nondik hasi

edo dinamizatuak. Ikasleek be-

Idoia Sobrino: Nafarroako es-

ikasturte bakoitzearen kudeake-

ren ordutegian matematika edo

kola-liburutegien egoera aspaldi-

ta, ez baitzen jarraipenik izaten

informatika egiten duten bezala,

tik dago EAEn laster iritsiko den

eskola-liburuzainaren ardura har-

ordubete dute eskola-liburutegi-

egoera horretan. Eskola-liburu-

tzen zuen irakasleen artean, eta

ra joateko. Horrez gain, jangela-

zainik ez da izan inoiz. Nafarroan

ia urtero aldatzen zen ardura hori.

garaian eta arratsaldez ere nahi

punturik gorenera iritsi zirenean,

Eskola-liburutegiari

duenarentzat irekia egoten da.

duela 20 bat urte (90eko hamar-

Nafarroan liburutegi esaten diogu

Haur, guraso eta irakasle guztiek

kadan), egin ziren aurrerapenak.

“liburu-biltegi” horri. Eskola ba-

dute liburutegiko txartela liburuak

Lehenengo liburutegiak izan ziren

koitzaren arabera, “biltegi” horri

maileguan har ditzaten. Irakas-

ABIES instalatzen, eskola-liburu-

ematen zaio liburutegi erabilera,

leei haien eskoletan behar duten

tegiaren kudeaketa automatiza-

baina eskola aunitzetan zigortuen

materiala lortzen laguntzen diegu.

tzeko aplikazio informatikoa. Blitz

gela izaten da, hor egoten delako

Horrez gain, gelako liburutegiak

bilduma ere sortu zuten eskola-

zaintzako irakasle bat; ordu ba-

ere izaten dituzte eta horiek nola

liburutegiak zertarako ziren eta

koitzean irakasle bat, ez baitago

dinamizatu erakusten diegu. Hiru

nola kudeatu behar ziren liburu-

liburutegiko arduradunik ere.

jarduera mota egiten ditugu batez

zainak ez ziren baina liburutegia-

ere: irakurzaletasuna lantzeko jar-

ren ardura hartuko zutenen artean

Nik Irurtzungo eskola publikoko

duerak (idazleen eta liburuen aur-

banatzeko. Irakasleei zuzendua

kasua ezagutzen dut. Hor egon

kezpenak…), hainbat irakurketa

zegoen, haiek baitziren eskola-li-

da zenbait urtetan irakasle bat

mota

burutegiak kudeatu behar zituz-

hortaz arduratu dena eta urtero

eta in-

tenak. Liburutegiei buruzko jakin-

ateratzen zuen talde bat eskola-

lantzeko

tzarik ez zutenez, bilduma hura

liburutegia kudeatzeko. Bertan,

(klasikoak,

egungoak…),

erabiltzaileen formazioa formazioaren

trataera

dagokionez,

Behinola 9

mahai-ingurua

herriko liburutegi publikoan lan

rik ezin izan zuten atera, ez ze-

naiz ibilia, baina iduritzen zait es-

egin nuenean, haiekin elkarlanean

goelako estatistikarik, ez zegoe-

kola publikoetan eta pribatuetan

hasi nintzen. Zalantzaz beteta

lako deus. Ez zuten non ikertu,

ere ez dutela eskola-liburutegi-

zeuden, ez baitzuten batere ja-

ez dakigu eboluzioa zein izan den

rik. Baina nik ezagututako ikas-

kintzarik liburutegi baten kudea-

ez dagoelako daturik, Hezkuntza

tola guztietan irakasle bakoitzak

ketaz; haientzat lehen aldia izan

Departamenduan ere ez zegoen

badu bere liburutegi-txokoa ikas-

zen liburuzain batekin solasten

daturik, eskoletan ere ez. Liburu-

gelan. Nik, adibidez, banuen bat

zutena.

ordenatzeko

tegi mota guztiak aintzat hartuko

eta liburutegi-txoko hura zegoen

unibertsa-

zituen ikerketa izatea nahi zen:

zuzendua plazerari eta gogoari.

Liburuak

sailkapen laren

hamartar

ezaugarri unibertsal eta

herrietako liburutegi publikoak,

Beraz, ikasleek lanak amaitzean

teknikoen berri ere ez zuten. Lan

Nafarroako Gobernuaren menpe

egin zezaketen marrazki bat edo

handia egin zuten dena ondo an-

daudenak (93 dira, Nafarroako

joan zitezkeen liburutegi-txoko-

tolatzeko eta jarduera asko egin

Liburutegi Publikoen Sarea osa-

rat liburuen begiratzera. Bazen

zituzten. Baina horretan sinesten

tuz); herrietako udal liburutegiak,

mailegatze-sistema bat ere gelan

zutelako eta haien denbora ema-

tokiko Udalarenak direnak (Na-

bertan, hartzen zuten liburua eta

ten zutelako egin zuten hori guz-

farroan gutxi dira, 17), ez daude

gero ebaluatzen zuten irakurrita-

tia, ez horretarako kontratatuta

sarean, nahiz eta gehienek egon

koa beste gelakideek iritzia jakin

nahiko luketen; Liburutegi uniber-

zezaten.

zeudelako.

tsitarioak; zenbait Dokumentazio Nafarroan

horrelako

adibide

eskola-liburutegiak.

Nik album anitz erabiltzen nituen,

gehiago ere egongo dira, baina

Baina eskola-liburutegien ikerketa

baita 12 urtekoekin ere, ez ziren

eskola-liburutegien

egitea ezinezkoa izan zen.

batere obligatuak liburu potolo

funtziona-

Zentro

eta

mendua ez dago arautua, Hez-

bat hartzera; zinez plazera eta

kuntza Departamenduak ez du

Amaia Hennebutte: Iparral-

gogoa zen. Iparraldean, gainera,

horren inguruan deus erraten.

dean lehen mailan (3-12 urte

baditugu familia euskaldun ba-

Iaz egin eta aurten aurkeztu da

bitartean) ez dut ikusi eskola-li-

tzuk, baina gehiago dira frantses-

Nafarroan liburutegien inguruko

burutegirik. Kolegioetan eta li-

dunak. Guk euskal liburuak nahi

ikerketa sozio-ekonomiko bat eta

zeoetan bai, baina lehen mailetan

baditugu Baionarat joan behar

eskola-liburutegiei buruzko datu-

guti dira, nire ustez. Ni ikastoletan

dugu Elkar Mattin dendarat eus-

10 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

kal liburuen erostera, beraz, gutxik egiten dute bide hori. Azkenean euskarazko liburuak arras guti dituzte eta eskolatik jasotzea biziki inportantea da. Iduritzen zait Iparraldean irakasle bakoitzak sekulako inportantzia ematen diola liburuari, badugu kultura hori. Guk albumekin sekulako lana egin dugu. Ni ama-eskolan hasi nintzen albumekin irakurketa lantzen, eta, hurrengo mailak ireki ahala, berdin jarraitu dut albumekin lanean. Hizkuntza idatzia, ahozkoa,

gramatika

albumetik

ateratzen dugu. Iparraldean, gainera, Ikas Zentro Pedagogikoari esker, haiek euskaratutako liburuak gero urririk jaso ditzakegu, sos publikoa baitute horretarako. Baina ni hasi nintzelarik ez zen albumik euskaraz eta orain behin-

Orain inoiz baino garrantzi handiagoa dute, liburuzainek badakitelako edo badituztelako medioak jakiteko zer informazioiturri diren fidagarriak, are gehiago eskola-esparruan, non haurrek haien lanak informazio fidagarriarekin egin behar dituzten, ez du edozerk balio.

tzat bada oinarri bat, gehienbat txikientzat.

Dohainik

banatzen

Idoia Sobrino

dituzte ikastetxe guztietan, ikastoletan, eskola publikoetan eta pribatuetan ere bai.

Behinola 11

mahai-ingurua

Liburuak eta albumak irudimena lantzeko eta garatzeko biziki inportanteak dira: isiltasunean, bakoitzak bere amets edo irudimen bidaia egin dezake! Beraz, beharrezkoa da idatziaren bidez ihes egiteko aukera hori ematea eta mantentzea.

Zergatik behar da eskola-liburutegi bat eta irakurketa-plan bat eskolan? I.M.: Tradizioz ezagutzak eskuratzeko bide nagusia izan da irakurketa. Gaur egun, informazio-gizartearen iraultzarekin irakurketak ikaragarrizko garrantzia hartu du. Beraz, gizarte honetan biziz gero, gertatu diren eta gertatzen diren aldaketak ezagutu behar dituzu. Irakurketaren prozesua, gainera, tradizionalki eskolak gidatu izan du, eskolaren eskutan utzi da. Hortaz, zergatik ez jarri zerbitzu bat orain arte baino lan hobea egiteko modua eskainiko due-

Amaia Henebutte

na? Helburua garrantzitsua bada, beharrezkoa, erabil ditzagun ahal diren baliabide gehienak. Horregatik, uste dut eskola batean liburutegia egotea oso garrantzitsua dela. Lana esparru guztietan egitea ahalbidera dezake: irakasleekin, ikasleekin, gurasoekin‌ A.H.: Ni ere arrunt ados naiz, bai. Gehituko nuke txikienei beza-

12 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

la handiagoei ere albumak geuk

baino garrantzi handiagoa dute,

nola gero haien bizitzan aplika-

irakurtzean sekulako plazera har-

liburuzainek badakitelako edo ba-

tzen duten. Bi noranzkotan egiten

tzen dutela heiek ere. Gehituko

dituztelako medioak jakiteko zer

dute lan hori. Liburutegiak zeri-

nuke, halaber, albumak irudime-

informazio-iturri diren fidagarriak,

kusia du proiektu pedagogikoan

nerako leiho bat direla eta artea-

are

eskola-esparruan,

eta irakasleek ere liburutegia oso

rekiko sentsibilizazioa ere lantzen

non haurrek haien lanak infor-

aintzat hartzen dute, hor baita-

dela, batzuk obra artistikoak bai-

mazio fidagarriarekin egin behar

go irakasleek beren lana egiteko

tira, zinez.

dituzten, ez du edozerk balio.

beharrezkoa duten materiala ere.

Iturriak ez du zertan liburutegiko

Kultura-transmisioak partekatze-

I.S.: Nik uste dut, ezin bertze-

liburu bat izan, agian, gure herri-

ko ere erabiltzen da; liburutegian

koak direla edozein gizarte era-

ko garai bateko kontuak askoz

lantzen da gaia, gelakideen artean

tzeko. Ni eskola- liburuzaina izan

ere hobe dokumentatuta izango

egon daitezkeen jatorrizko he-

naiz Katalunian eta han sekulako

ditu gure aitatxik edo amatxik

rrialde bakoitzeko hizkuntzak eta

garrantzia ematen zaio. Haiei gal-

bere oroimenean, baina liburu-

kulturak lantzen dira… Azkenean,

detuta, esango dute arras gaizki

zainak dira kontzientzia hori guz-

liburutegiak duen funtzio soziala

daudela, baina nik nahiko nuke

tia lantzen dutenak irakasle eta

betetzea da. Eskola-liburutegiek

haiek bezain “gaizki”

egon. Ni

ikasleekin. Hezkuntza komunitate

duten funtzioa eta herri-liburute-

liburuzain

laguntzailea

gehiago

nintzen,

osoak ongi daki hori eta badakite

giek dutena ezinbestekoak eta

liburuzain bat baitzegoen. Hor

liburutegira joan ahal direla infor-

osagarriak dira.

ikusten da medioak jartzen dituz-

mazio jakin horren bila, liburuzai-

tela eta nolako garrantzia ematen

nari galde diezaioketela… Haurrei

Kataluniako Generalitateak Bar-

dioten. Han, bai irakasleekin bai

ere, idazten eta lanak egiten has-

tzelonako Diputazioarekin batera

ikasleekin gehienbat lantzen zena

ten direnetik, lanen amaieran bi-

La Biblioteca escolar i la biblio-

informazio-iturrien garrantzia zen.

bliografiatxoa aipatzea eskatzen

teca publica idees per a la cola-

Orain informazioa hainbat lekutan

zaie. Beraz, kontzientzia badute.

boració (Eskola-liburutegiak eta

jaso daitekeela eta liburutegiek

Informazioa bilatu egin behar den

liburutegi publikoak, elkarlanera-

ez dutela garrantzirik esaten da,

kontzientzia ere badute, hala ja-

ko ideiak) izeneko dosier bat ar-

baina preseski kontrako gerta-

sotzen dutelako eskola-liburute-

gitaratu zuten gaiari buruz. Beraz,

tzen dela esango nuke; orain inoiz

gietan. Harrigarria da hori guztia

hor ikusten da kontzientzia bat,

Behinola 13

mahai-ingurua

ahalegin bat. Hor ikusten da ira-

tziaren bidez ihes egiteko aukera

duetatik kanpo egoten da zabalik.

kurtzeari eta alfabetatzeari ema-

hori ematea eta mantentzea.

Nafarroan ez da hori gertatzen.

ten zaion garrantzia. Nik uste dut

Eskola-liburutegia irakasle baten

jakintsua eta kritikoa den gizarte

I.M.: Hegoaldean eskola-liburu-

ardura denez, haren zaintza-or-

bat antolatzeko arras modu ona

tegiek betetzen dute beste zer-

duetan bakarrik irekitzen da, eta

dela hori.

bitzu bat: jangela garaian ikasle

ez

asko bi ordu eta erdiz egoten dira

Gauza bera arratsaldeetan, esko-

A.H.: Nik lehen aipatu dudana

eskolan. Zenbait haur futbolean

la hestearekin batera hesten da

zehaztu nahi nuke: irudimena.

ibiliko dira edo jolasean, baina

eskola-liburutegia. Gehienez ere

Gaur egun, gure gizartean hau-

beste hainbatentzat eskola-libu-

jolas-orduan joango dira, baina

rrek irudi anitz dute, bai jokoe-

rutegia halako elkargunea edo

haurrek tarte horretan jolastu egin

tan, bai informazioan‌ kasik

leku goxo bat da: batzuetan la-

behar dute, ez dira gelatik atera-

itotzen gira irudiekin... Egungo

gunekin film bat ikustera joango

ko bertze gela batera joateko.

gizartean

irudimena

adibidez

jangela-orduetan.

lantzeko

dira, beste noizbait hartuko dute

aukerak murrizten ari zaizkigu:

liburu bat, edo egingo dituzte

I.M.: ACEX programak markatzen

irudiak alde guztietan, informa-

etxekorako lanak, ordenagailuan

duenez, sei ordu badira eskola-li-

zioa eta komunikazioa, beti eta

jolastu‌ baina horretarako espa-

burutegiak eskaini behar dituenak

laster... eta ametsetan ibiltzeko

zio bat dute.

egunero, lau ordu eskolaz kan-

gunerik edo denborarik ez zaie

poko ordutegian betetzeko izan

kasik gehiago eskaintzen hau-

behar dira eta bi ordu eskola-or-

rrei. Dena dute jokoen bidez‌

Hortaz, eskola-orduetan baka-

dutegiaren barruan. Baina hori ez

Horregatik, liburuak eta albumak

rrik zabaltzeak badu zentzurik?

da ia inon bete, gehienok erdia

irudimena lantzeko eta garatze-

eta erdia egiten genuen, besteek

ko biziki inportanteak dira: isil-

I.S.: Eskola-liburutegiaren ordu-

hori ere ez. Beraz, eguerdiko tarte

tasunean, bakoitzak bere amets

tegia klabea da; eskola-orduetan

osoa eta eskolak amaitu ondoren,

edo irudimen bidaia egin deza-

bakarrik badago irekia ez du ba-

beste tarte bat. Hori eskola-libu-

ke! Beraz, beharrezkoa da ida-

tere balio. Katalunian eskola-or-

rutegi askotan egin dute. Hala

14 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

Eskola-liburutegiak lan egin behar du irakasleekin, ikasleekin eta gurasoekin, hezkuntza komunitate osoarekin. Eta lotura bat izan beharko luke auzoko edo herriko liburutegiarekin, edo arlo horretan lan egiten duten elkarteekin, besteak beste, Galtzagorri Elkartearekin. IĂąaki Markotegi

Sobrino, Hennebutte eta Markotegi liburuez gozatzen.

Behinola 15

mahai-ingurua

Iduritzen zait, Iparraldean irakasle bakoitzak sekulako inportantzia ematen diola liburuari, badugu kultura hori.

ere, legeak esaten duena ez da bete eta leku askotan eskola-orduetan bakarrik zabaltzen dute. I.S.: Atzendu zait erratea bertze gauza bat. Ni urte aunitzez herri-liburutegiko liburuzaina izan naiz eta kexa asko jaso izan ditut eskola urteetan ez zeuden herrita-

Amaia Henebutte

rrengandik. Nafarroan herri asko txikiak dira eta liburutegiak ere bai. Aunitzetan ez dago leku bat txikientzat eta bestea helduentzat, dena batera izaten da. Kexatzen ziren liburutegia arratsaldez dena haurrez betea egoten zelako eta gainontzekoendako lekurik ez zelako izaten. Zergatik? Bada, eragin handia izango

zuen

eskola-liburutegia

arratsaldez itxia egoteak. Haurrak eskola-liburutegian egongo balira,

herri-liburutegian

beste

hainbat jarduera egiteko modua izango zen. Bestenaz, haurrek monopolizatzen dute. Kontua da gehienek ez dutela pentsatzen haurrak herri-liburutegian daudela

16 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

eskola-liburutegia itxia dagoela-

ikasleek ez dute beharrezko iku-

nola kudeatu dakien norbait. Nik

ko. Ez, gehienek pentsatuko dute

siko. Ezin diozu haur bati esan A

uste dut eskola-liburuzainaren lana

hura dela haien leku naturala.

egin behar duela, eta zuk B egin.

ez dela liburutegia ireki, hor egon

Non egongo dira bestela haurrak

Horrez gain, funtzio kulturala eta

eta tarteka liburu on bat erostea.

etxeko-lanak egiten liburutegian

soziala ere badu: kultura-trukera-

Pixka bat harago joan beharko

ez bada? Bada, eskola-liburute-

ko, bai ikasgelan dauden kulturak

luke. Lanbide horretarako presta-

gian, irekia egongo balitz.

ezagutzeko, baita gure kultura

kuntza daukanak badaki zein den

besteei erakusteko ere.

bere betebeharra eta zer den hark

A.H.: Nik Iparraldean ez dut behin

eskaini behar duena, nahiz eta har-

ere ikusi herri-liburutegi bat hau-

I.M.: Baliabide metodologiko bat

rrez betea eta helduak lekurik

da, beraz, ikasgai guztien eragi-

gabe. Haurrek eskolan dute etxe-

le izan behar du. Eskola-liburu-

I.M.: Liburuzain ikasketak dituena

ko-lanak egiteko aukera. Iparral-

tegiak lan egin behar du irakas-

bada ondo, baina bestela, irakas-

dean argi dago liburutegiak ez di-

leekin, ikasleekin eta gurasoekin,

le horrek formatua egon behar du:

rela etxeko lanak egiteko lekuak.

hezkuntza komunitate osoarekin.

kudeaketan,

Eta lotura bat izan beharko luke

materialen ezagutza izan behar

auzoko edo herriko liburutegiare-

du, teknologia berriek eskaintzen

Ze helburu bete beharko luke

kin, edo arlo horretan lan egiten

duten aukerak ezagutu behar ditu,

eskola-liburutegi batek?

duten elkarteekin, besteak beste,

eta dinamizatzen jakin behar du;

tzailea kontziente ez izan.

argitaratzen

diren

Galtzagorri Elkartearekin. Herrian

nola erakarri irakasleak eta ikas-

I.S.: Nik uste, arestian aipatu du-

dagoen kultura-sarearekin. Ikas-

leak, nola lortu liburu artean pla-

dana. Informazio gunea izatea,

ketarako eragile bat izan behar

zera izan dezaten. Liburutegiak,

bai ikasleentzat, bai irakasleen-

du. Baina beti lotu behar dugu

egitura aldetik, hornidura jakin bat

tzat. Garrantzitsua da azpima-

eskola-liburutegia hori kudeatuko

behar duen moduan, hori kudea-

rratzea eskola-liburutegia irakas-

duen norbaitekin.

tuko duen pertsonak ere behar du

leentzat ere badela, eta haiek izan

formazioa edo perfil jakin bat.

behar dutela kontzientzia hori eta

I.S.: Nik gehituko nuke “liburu-

erabili egin behar dutela, zeren

zain� bat. Hau da, ez edonor, bai-

I.S.: Hortik egin diezaiekegu es-

irakasleek ez badute erabiltzen,

zik eta liburutegi bat zer den eta

kaera NUP-i eta EHU/UPV-ri Bi-

Behinola 17

mahai-ingurua

Inori ez zaio burutik pasatzen unibertsitate-liburutegia kentzea herriliburutegia badago. Baina eskola-liburutegiekin aldiz, bai, gertatzen da. idoia sobrino

18 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

bliotekonomia ikasketak jartzeko.

politikak egiteko. Ez baduzu jaso

rekin‌ kalitatezko zerbitzu on

Nabarmena da Hego Euskal He-

eta bizitzen ahal bazara hori gabe,

bat emango lukeen tokia eta per-

rrian ez daudela ikasketa horiek,

zertan ikusi behar duzu beha-

tsona. Eskola-liburutegiaren eta

jendeak ez ditu hautatzen. Hur-

rrezko besteendako? Bizi bazara

herri-liburutegiaren arteko lotura

bilena Zaragozan dago. Horrez

elegante liburutegi bat izan gabe,

eta elkarlana ere funtsezkoa dela

gain, liburuzain izateko ez da es-

zertarako behar da?

esango nuke. Elkarlan hori, noski,

katzen formazio hori; agian, ba-

errazagoa da bi zerbitzu horietan

lioetsiko da, baina gehienetan ez

A.H.: Gauza bera gertatzen da

liburuzainak badaude. Niri ego-

da derrigorrezkoa.

albumekin. Hegoaldean sekulako

kitu zait eskola-liburutegiekin lan

zailtasunak dituzte albumak sal-

egin behar izatea eta zeroz azpi-

I.M.: EAEko Hezkuntza Departa-

tzeko; aldiz, Katalunian eta Ga-

ko mailatik hasi beharra, hau da,

menduarekin, hain zuzen, gataz-

lizian, askoz ere gehiago saltzen

eskola-liburutegia kudeatzen du-

ka hori dago. Haiek defendatzen

dira. Frantzian 70eko hamarka-

tenei liburutegia zer den azaltzen

dute eskola-liburutegia kudeatze-

dan hasi zen garatzen albumen

hastetik.

ko ez dela beharrezkoa pertsona

erabilera;

jakin bat egotea. Haiek diote ez

90eko hamarkadan hasi zen. Be-

I.M.: Nik uste dut, ondo hornituta

dituztela eskola-liburutegiak itxi,

raz, kulturala da, jendeak ez ditu

egon behar duela, bai liburuekin,

baizik eta hor zegoen pertsona-

bere sosak horretan gastatu nahi.

bai formatu askotako materiale-

hegoaldean,

berriz,

ren lanaldia kendu. Hori da haien

kin. Espazioa ere zaindu behar

argumentua.

dela uste dut: irekia, argitsua‌

I.S.: Baina, gaur egun, agintean

Nolakoa litzateke eskola-libu-

eskola askotan korridorean edo

rutegi ideala?

biltegi moduko gela itxi batean

dauden politikariek ez dute es-

izaten baita. Ez, lekuak erakar-

kola-liburutegirik izan eta hortik

I.S.: Ideala litzateke liburuzain bat

garria izan behar du. Eta garran-

hasten da dena. Katalunian na-

izatea, eskola-orduetatik kanpo

tzitsuena, diru-hornidura ona eta

barmena da aldea. Orain 40-50

irekia egotea eta liburuzain bat

urteetan mantenduko dena izan

urte inguru dituztenek izan dute

izateak dakarren guztiarekin: ma-

behar du. Liburuzainaren forma-

txikitan

eta

terial ona izatea, ongi kudeatua,

zioa garrantzitsua da, baina hori

kontuan hartzen dute gero haien

jarduera egokiekin, dinamizazioa-

bezain garrantzitsua da ilusioa,

eskola-liburutegia

Behinola 19

mahai-ingurua

gogoa, bestela ez du ezer ere

tuela, baina formatuek eta euska-

eskolan

transmitituko. Baina sosekin, e!

rriek egokitu behar dute garaian

(pertsona

Sosik gabe‌

garaikora.

batekin, diru-hornidura batekin‌)

ez

badu

liburutegirik

batekin,

dinamizazio

ezagutu, ez du eskatuko. Beraz, eskola-liburute-

Gaur egungo eskola-liburute-

agintari politikoek lehendabizi hori

gi idealaz errana izan den guztia

giek asetzen dituzte hezkuntza

jarri behar dute mahai gainean.

izan beharko luke, eta, bereziki,

komunitatearen beharrak?

A.H.:

Niretzat

plazera eta gogoa pizteko gai iza-

I.S.: Bai, ados. Eta hori liburuzai-

tea euskaraz irakurtzeko edo ipui-

I.M.: Eskola-liburuzaina saia dai-

non lana da. Behar horiek dituzte-

nak entzuteko. Haurrek liburuak

teke horretan, baina noraino iritsi-

la jakinaraztea.

maite dituzte, zinez, loriatzen dira

ko den zailagoa da neurtzea. Hala

ipuinak entzutean, liburuak ira-

ere, bakoitzak bere lanari eman

I.M.: Ez, ez. Nik uste dut haiei da-

kurtzean leku goxo batean‌

behar dio prestigioa beraz, horre-

gokiela, haiek ari dira hezkuntza

tan ahaleginduko da.

mundua kudeatzen.

Ideal horren barruan, XXI. men-

I.S.: Nik uste dut, Nafarroan

I.S.: Nafarroan ez dago esko-

deko

behintzat,

la-liburuzainik, beraz, nork erran

eskola-liburutegiak

zer

izan beharko luke?

ez

dutela

asetzen

behar hori. Baina arazoa urruna-

behar

go doa: behar hori ez da ikusten.

beharrezkoak

I.M.: Teknologia berriek haien le-

Beraz, ez dute asetzen, baina ez

tza sailean ez dute behar hori

kua izan behar dute, zalantzarik

da haren falta sumatzen. Beraz,

ikusten; ez da egon eta ez dute

gabe. Horretarako ere formazioa

horri buelta eman behar zaio bai-

ikusten behar denik. ASNABI Na-

oso-oso inportantea da; bestela,

na guztiz. Jendeak ikusi behar du

farroako Liburuzainen Elkartetik

bihur daitezke elefanteen hilerri.

behar hori eta orduan eskatuko

jarri gara kontaktuan Hezkuntza

Hori gertatu da.

du behar hori bete dadila.

Departamenduarekin, behar ho-

I.S.: Funtsean berdina izan behar

I.M.: Baina jendeak behar hori

ohartarazteko, baina erantzuna

duela, azken finean, oinarrizkoak

ikusteko,

ezagutu

beti ezezkoa izan da, liburutegiak

diren ezaugarriak izan behar di-

egin behar du zerbitzua. Bere

badaudela argudiatuz. Baina hori

du

eskola-liburuzainak direla?

Hezkun-

rren berri emateko, hutsuneaz

20 Behinola

lehendabizi

Eskola-liburutegiak, zertarako?

guztiaz gain, nik uste dut herriari ere jakinarazi behar zaiola behar hori badagoela. Gure kasuan herri-liburutegia haurrez gainezka dagoen lekuetan, beste erabiltzaileek jakin behar dute zer gertatzen ari den; zergatik dago hainbertze haur bertan, eskolan ez daudelako. Eta zergatik ez daude eskolan? Eskola-liburutegia itxita dagoelako. Horrek eragin dezake gurasoek edo erabiltzaile horiek eskolan presio egitea eskola-liburutegiak irekitzeko eta dena kate bat izan daiteke. Beraz, bai Hezkuntza Departa-

Guk argi dugu, euskal literaturaren kasuan, ikastolan ez balego mailegatze-sistemarik, batzuek ez luketela behin ere euskarazko libururik irakurriko, familiak ez baitu urrats hori ematen. Amaia Henebutte

menduari, bai politikariei eta baita herriari ere jakinarazi behar diegunak geu gara, liburuzainok, hutsune hori ikusten dugunok. Ikusten ez duten horiei guztiei ikustaraztea da gure funtzioa. Berez, ez luke hala beharko, baina errealitatea bestelakoa da. I.M.: Nik egin dudan balorazioa, agian, gure errealitatetik egina da. Zuek 0. mailan zaudete gu 1. mailan gaudelako. Neurri batean, politikariek antolatu dute eskola-li-

Behinola 21

mahai-ingurua

burutegi zerbitzu bat eta orain ari

I.S.: Nik uste dut, zerbitzu des-

ikusten duten irakaslerik gabe,

dira eteten.

berdinak direlako egon behar

literaturarekiko interesa ziurrenik

direla biak. Inork ez du plantea-

asko makalduko da. Horrez gain,

Auzo- eta herri-liburutegiak ba-

tzen zertarako egon behar duten

informazioaren trataerarako balia-

daude, zertarako eskola-liburu-

unibertsitate-liburutegiak, herri-li-

bideak ere izugarri murrizten dira.

tegiak?

burutegiak egonik. Bada, publiko desberdinarentzako

A.H.: Basamortu kulturala egon-

gertutasunagatik.

direlako eta zerbitzu desberdinak

go litzateke. Ez balitz liburutegirik,

Idoiak ondo esan duen bezala,

ematen dituztelako, material des-

non litzateke hizkuntza erakuste-

haurren lehen erreferentzia eskolari

berdinarekin. Inori ez zaio burutik

ko eta ikasteko plazera?

lotua dago. Beraz, liburutegia esko-

pasatzen unibertsitate-liburutegia

lan bertan izateak onura asko ditu.

kentzea herri-liburutegia badago-

I.S.: Nik uste dut, ikusten ari ga-

Era berean, praktikoa ere bada, ze-

lako. Baina eskola-liburutegiekin

rela dagoeneko zer gertatzen ari

ren herriko liburutegia egon daiteke

aldiz, bai, gertatzen da...

den. Zeren egiazki, Nafarroan

I.M.:

Askotan

liburutegiak

eskolatik kilometro batera edo 600

behintzat,

funtzionatzen

dugu

metrora. Baina horretarako eskolaz

A.H.: Guk argi dugu euskal lite-

eskola-liburutegirik gabe. Zeren

kanpoko ordutegia eskaini behar

raturaren kasuan, ikastolan ez

nahiz eta biltegi bat egon, libu-

du. Martutenen (Donostia), adibi-

balego

mailegatze-sistemarik,

ruzainik ez dagoen momentutik,

dez, eskola-liburuzainak bere or-

batzuek ez luketela behin ere

ez da inolako oinarri komunik

dutegia bete ondoren, liburutegiak

euskarazko libururik irakurriko,

jartzen, ez dago kontzientzia so-

irekita jarraitzen du udal-liburutegi-

familiak ez baitu urrats hori ema-

zialik gaiarekiko, ez da lantzen

ko liburuzain batek hartzen duelako

ten. Eskolan denak ukitzen dira

eta aurrera egin ahala gutxiagora

lan hori. Beraz, bi liburutegien arte-

eta hori xantza bat da.

joaten da. Ez da gizarte kritikorik

ko elkarlanarekin ere egin daiteke hori.

sortzen, zuzendutako gizarte bat Eskola-liburutegirik gabeko eskolak zer galtzen du?

A.H.: Eta eskolara hezkuntza-komunitate osoa hurbiltzen da, he-

I.M.: Gauza asko. Eskola-liburu-

rri-liburutegira ez.

tegirik gabe eta horren beharra

22 Behinola

baino. Hori larria ez bada...

Eskola-liburutegiak, zertarako?

Eskola-liburutegirik gabe eta horren beharra ikusten duten irakaslerik gabe, literaturarekiko interesa ziurrenik asko makalduko da. IĂąaki Markotegi

Behinola 23

mahai-ingurua

Amaia Hennebutte 1972an sortu nintzen iparraldean, Miarritzen, eta, azkenean, beti haurrekiko harreman berezi bat izan eta atxiki dut. Lehenik, gazte denboran, udak euskarazko uda-lekuetan pasatzen nituen, haur gisa, baita ere begirale gisa. Gero, lehen mailako ikastoletako irakaslea izan nintzen, 1997tik goiti, Garazin, Hazparnen, eta azken hamarkada honetan, Azkainen. Bertan, Haur Literatura inguruan eskola proiektu potolo eta garrantzitsua garatu nuen, irakasle talde osoa inplikatuz : maila eta adin guztiek (irakurtzen ikasten dutenek ere‌), albumen inguruko irakurketa jarraikiak, baita idazketa lanak egiten dituzte. Hots, hizkuntzari doazkion gai guztiek albuma dute oinarri eta iturri. Orain, Azkaingo ikastolan halaxe jarraitzen dute, ikusiz zer ondorio afektiboa eta lotura sortzen zaien haurrei, liburu edo albumekiko. Ber mementoan, Euskarazko Haur Literaturan idazten eta ilustratzen hasi nintzen 2000. urtean, Panso, sagu gurmantaren albumarekin, (Gatuzain argitaletxea), geroxeago, 2007an, Lodikroko (olerki eta kantu bilduma haur ttipientzat) IKAS-ek argitaratua, jarraian, 2009. urtean, Hiru Otso trilogia, eta azken urte hauetan, ZTK argitaletxearekin: Himalayajavakaputazidiburrina 2012an, ikatzez egindako album berezia, baita Begi Blue hizkuntzekin jostatzen den kantu eta olerki bilduma. 2013an Altxalili olerki bilduma, eta 2014an LapiĂąu albuma, ttipi-ttipiei zuzendua. Horietako zenbait album, haur ikusgarri gisan moldatuak eta muntatuak izan dira: Lodikroko, Elirale dantza konpainiarekin; Hiru Otso, Chimères antzokia konpainiarekin, eta H. berriz ere Elirale konpainiarekin Haurrentzako arte eszenikoen gogoa asetzeko, nire konpainia sortu dut 2012an, eta, gaur egun, nire lan-denbora osoa Kiribil konpainiari dedikatzen diot: haur ttipi-ttipiendako emanaldiak sortuz eta jokatuz, umeei zuzendutako arte sentsibilizazioak antolatuz, euskal haur literatura bultzatuz, albumen eta kondairen inguruko animazioak proposatuz.

24 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

Idoia Sobrino

Iñaki Markotegi

Txikitatik liburuzaina izan nahi nuela jakinik,

Intxaurrondo Ikastolako irakaslea aspaldi-aspaldi-

2002. urtean Nafarroatik Bartzelonara joan nin-

tik, hainbat mailatan izan naiz tutorea (Haur Hez-

tzen Bibliotekonomia eta Dokumentazioa ikaske-

kuntzan eta baita Lehen Hezkuntzan ere). Betidanik

tak egitera. Han aritu nintzen urte betez eskola

atsegin izan dut Haur Literatura, eta tutore lanean

liburuzain lanetan eta han ikusi eta ikasi nuen

aritzen nintzenean irakurketaren inguruko saioak

nolako gizartea izatera irits gaitezkeen liburute-

ziren nire gustukoenak. 2009-2010 ikasturtean In-

giei duten garrantzia emanen bagenie. Motxi-

txaurrondo Ikastolako liburutegia kudeatzen hasi

la horrekin guztiarekin Euskal Herrira itzuli nahi

nintzen, eta harrezkero gustura baino gusturago

izan nuen, hemengo egoera kaxkarrean nolabait

nabil. Liburutegiko ardurarekin hastearekin batera,

laguntzeko asmoz. Baztanen, Burlatan, Iruñean

hasi nintzen Galtzagorri Elkarteak antolatzen duen

eta Irurtzunen ibili naiz lanean, herriko liburutegi

Irakurketa Mintegian parte hartzen. Duela bost bat

publikoetan beti ere, Nafarroako eskola-liburute-

urte ezkero (data hau ez da batere zehatza) Gal-

gietan ez baitago liburuzainendako tokirik. Hala

tzagorri elkarteko zuzendaritza taldeko partaidea

ere, bai nire lantokietatik zein ASNABItik, Nafa-

naiz eta bi urte pasatxo dira (2017 maiatzean hiru

rroako Liburuzainen Elkartetik, beti eskola-libu-

urte izango dira) Galtzagorri Elkarteko lehendakaria

rutegiekin elkarlanean aritzeko ahaleginetan bizi

naizela, hau bai data zehatz-zehatza. Liburutegia

dut lanbidea, haurrei, irakasleei eta orokorrean

dinamizatzea da nire zereginik garrantzitsuena eta

gizarte osoari eskaintzen dioten onuretan zeharo

ikasle, irakasle eta gurasoekin lan egitea dagokit.

sinetsita.

Imanol Mercero Haur eta Gazte Literatura adituarekin batera gurasoentzat hainbat hitzaldi eman ditut irakurketaren garrantzia azalduz, erreferentzi bibliografiak eskainiz eta etxeko giroan irakurketaz gozatzeko aholkuak emanez. Irailaren bukaeran eta ALDEEk (Artxibategi, Liburutegi eta Dokumentazio Zentroetako Profesionalen Euskal Elkarteak) antolatuta “Liburuzainak ispiluaren aurrean” izeneko ikastaroa eman berri dut liburuzainentzat.

Behinola 25

mahai-ingurua

Eskola-liburutegiaren garrantzia

// Fernando Lenguas Gómez de Segura

Esaten dute Europa iparralde-

tik egoten ote da beti liburutegia-

ko herrialdeek –eta hegoaldeko

rentzako lekua? Zergatik ematen

hezkuntza-sistemetan haiei erre-

ote zaio hain garrantzi teoriko

paratzen diegu bikaintasunerantz

handia eskola-liburutegiari, eta

joateko–

zergatik egiten da hain gutxi on-

eskola-liburutegiaren

inguruan antolatzen dituztela be-

doren?

ren jarduerak; Amara Berri sistemak berak –eta oso harro gaude

UNESCO/IFLAren Agiriak, esko-

Euskadin bere lanaz– garrantzi

la-liburutegiari buruzkoak, hona-

handia ematen dio ikasgelako li-

ko eginkizun hauek ematen diz-

burutegiari, ikastetxeko liburute-

kio guztiontzako irakaskuntzan

giarekin koordinazioan antolaturik

eta ikaskuntzan: funtsezkoak di-

dagoenari.

ren informazioa eta ideiak ematea egungo gure gizartean arrakastaz

26 Behinola

Arkitekto bati ikastetxe baten

moldatzeko, betiere informazioan

proiektua eginarazten diotenean,

eta ezagutzan oinarrituta; ikasleei

ez diote onartzen ez badu au-

gaitasunak ematea bizitza osoan

rreikusi, besteak beste, pertsona

zehar ikas dezaten; eta beraien

guztien irisgarritasuna, bainuge-

irudimena

lak, kirol-gune bat… eta, jakina,

herritar arduratsu gisa joka de-

liburutegia jartzeko lekua. Zerga-

zaten.

garatzen

laguntzea,

Eskola-liburutegiak, zertarako?

Agiri honen arabera, aski da es-

duradunak erretiroa hartu ahala.

tikoak izan daitezen lan egiten du-

kola-liburutegiaren helburuei be-

Hezkuntza-komunitate edo es-

gunok errealizatuta sentitzen gara

giratu bat ematea liburutegia hez-

kola-elkarteko kideen artean oso

irakasle gisa eta funtsezko eragile

kuntza-prozesuaren parte dela

gutxi dira eskola-liburutegiaren

gisa hezkuntza-prozesuan.

ohartzeko, eta, beraz, kontuan

helburuak, UNESCOk zehaztuak,

izan beharko litzateke Ikastetxea-

ezagutzen dituztenak, eta, beraz,

Beren dimentsio konpentsatzai-

ren Hezkuntza Proiektuan eta

asko dira baliabide ahaltsu bat

leagatik,

Ikasketa Planean.

izan litekeela jakin ez eta bazter-

zailtasunak dituzten ikasleentzat

harreman-sozializazio

tzen dutenak, nahiz eta aukera

leku atsegina izateagatik, ikaste-

Hau guztia oso ondo dago, oso

onak eskaintzen dituen sorkun-

ko zailtasunak dituztenei lagun-

polita da eta politikoki zuzena

tza-esperientziak egiteko, baita

tzeagatik, haurrak eta gazteak

da. Hala ere, errealitatean urruti

ezaupideak lortu, ulertu, irudime-

liburutegi publikoen erabiltzaile

gaude baliabide honi behar duen

na garatu eta entretenitzeko infor-

izateko prestatzeagatik‌ eskola-

garrantzia ematetik.

mazioa erabiltzeko ere.

liburutegiak garrantzitsuak dira,

Gutxi dira

aurrekontu, lokal, altzari, baliabi-

eta behar besteko giza baliabidez

de eta funts egokiak dituztenak;

Liburutegia kudeatzen dugunok

eta baliabide materialez hornitu

askok ez dute liburutegi-ardura-

edo irakurketa sustatu, hautatu-

behar dira, eskolak eman nahi

dunik, berariazko prestakuntza

riko informazioa edozein euska-

duen irakaskuntzaren kalitatearen

eta dedikazio egokiarekin, eta,

rritan eman, sortzaileak izan dai-

araberako materialez.

baldintza horiek bazituztenetako

tezen jendearen prestakuntzan

askok orain ikusten dute lanpostu

lagundu, eta irudimenari aske

horiek amortizatuz joan direla ar-

utzi, amets egin, dibertitu eta kriBehinola 27

mahai-ingurua

Sistemaren oinarriak // Idoia Sobrino Lopez

Hezkuntza hobetu nahi dugunean

beharko genituzke‌ Lasai! Ez la-

Finlandia alderat begira paratzen

rritu, liburuzain! Badugu hurbilago

garela jakina da, baina, liburute-

begiratzerik eta, inongo kalitaterik

giak hobetu nahi ditugunean, no-

galdu gabe: gure errealitate so-

rat begiratzen dugu? Bada, hain

zial, politiko eta administratiboa-

lotuta dauden munduak izanik,

rekin zerikusi handia duen Kata-

Finlandia alderat baita ere, noski.

luniako liburutegien sistema izan

Baina ez horrat bakarrik, agian

daiteke gure erreferentea.

harrigarriagoa

izan

daitekeen

Estatu Batuetara ere begiratzen

Zergatik galdetzen ari bazara, honatx

dugu tarteka, han baitago mundu

erantzuna: Kataluniako hezkuntza-

mailan erreferentea den Library

sisteman, Derrigorrezko Bigarren

of Congress edo Kongresuaren

Hezkuntza bukatu eta Batxilergoko

Liburutegia eta harekin batera ha-

bi urteak egitea erabakitzen duten

rro egoteko liburutegi publikoen

ikasle horiek guztiek, bi urte horietan

kalitatezko sistema txukuna.

zehar “ikerketa-lana� izeneko tesina antzeko bat egin behar dutelako

28 Behinola

Baina Finlandia, AEB‌ urrunx-

(ikasgai guztiez gain eta orain arte

ko ezta? Hango sistemak hemen

behintzat, selektibitatea edo baxoa

baliatzeko gauza sobera aldatu

prestatzearekin batera).

Eskola-liburutegiak, zertarako?

Banakako edo gehienez ere bi-

tutorearen

nakako lana izaten da; arloa au-

ikerketa-lana osatuz doaz: lehe-

keratzen dute lehenik, eta ikas-

nik eta behin, informazio iturriak

gai hori ematen duen irakasleari

zein izanen diren ikertu (gaiaren

Ikus daitekeenez, ez da lan xamu-

beren ikerketaren tutore izateko

inguruko elkarteen zerrenda egin,

rra, baina egiten dute, aski ongi egin

eskatzen diote. Tutoreak baiez-

gobernuak/udalak izan ditzakeen

ere. Eta nola? Bada hainbat faktorek

koa emanez gero (eta, bertzenaz

zerbitzuak bilatu, artxibo eta libu-

bat egiten dutelako: batetik, liburu-

bertze, bat bilatu behar dute),

rutegiak kokatu...). Bigarren pau-

tegi- artxibo- eta informazio-bilke-

orientazio-bilera

egiten

sua: informazioa bera bildu, hau

tan hezkuntza on bat jaso dutelako

dira lehenik, zer gai jakinen ingu-

da, aitzineko urratsean zerrenda-

eskolako liburutegi eta liburuzainen

ruan ikertu nahi duten erabaki-

tutako toki guztietara agertu eta

bitartez. Bertzetik, irakasleak ere

tzeko. Gero, gaia aukeratutakoan

bisita bakoitza aldez aurretik pla-

dokumentazio-lanetan ongi forma-

(adibidez: Ikusmena galdu edo

nifikatu: zeren bila noa? Elkarriz-

tuak izan direlako, bai haien ikasle

itsu diren nerabeen aisialdi mota

keta bat prestatu behar dut edo

garaian zein eskolan lanean egon

Bartzelonako hirian) tutoreak epe

informazioa maileguan hartzera

diren bitartean, liburuzain taldearen

batzuk markatzen ditu lana aurre-

noa? Eta abar, eta abar. Hiruga-

eskutik ematen diren liburutegiko

ra eraman ahal izateko.

rren urratsa, bildutako informazio

erabiltzaileen formakuntzaren pro-

batzuk

Ikasle-ikertzaileek gaietan

ikasi

bertze

dutenarekin

laguntzarekin

haien

tsa, eta azkenekoa, ikerketa-lana bera gauzatu.

guztiari tratamendua eman: ira-

gramen barruan. Eta azkenik, jakin-

ikas-

kurri, entzun, ikusi... eta beharren

tza, kultura eta informazioa zaintze-

eta

arabera sailkatu. Laugarren urra-

ko eta zabaltzeko gizartean dauden

Behinola 29

mahai-ingurua

zerbitzuetan, arlo hauetako profe-

haien eskola-liburutegiaren bidez,

tzako ezta irakasleentzako ere, ho-

sionalak lanean daudelako.

eta hori mantentzeko beharrez-

rretarako formatutako liburuzaina

koak diren azpiegiturak eta me-

eta proiektu pedagogikoak esko-

Honek gutxikeria iduri badu ere, be-

dio ekonomikoak jartzen dituzte.

la-liburutegia kontutan edukitzea

rebiziko garrantzia dauka: liburutegi

Ez da dena bikaina izanen, toki

beharrezkoa litzatekeelako. Kata-

publikoetan liburuzain taldeek lan

guztietan beharrak eta hobetze-

lunian ez bezala, hemen informazio

egiten dute (erabiltzaileen forma-

ko aferak baitaude, baina oinarri

iturriei ez zaie garrantzirik ematen,

kuntzari espazio handia eskaintzen

ona daukatela eta horren gainean

baina aldi berean pirateriarekin

ahal diotenak), eskola-liburutegie-

eraikitzen dutela erran dezakegu.

arras kezkatutako herrialdea gara‌

ki kudeatzen dituzten liburuzainak,

Euskal Herriari begiratuz, behin

Arazo nagusia hori da, Euskal He-

liburutegi

tan ere badaude horiek profesionaldezente

eta berriz ikus daiteke gaur egun-

rrian ez dela ikusten eskola-libu-

daude eta bertan ere liburuzainek

go ikasleek haien etxeko-laneta-

rutegiak liburuz betetako gela bat

egiten dute lan, artxiboetan artxi-

rako Wikipedia erabiltzen dutela

baino gehiago direnik (gaur egun

bozainek, eta horrela zerrenda luze

informazio-iturri gisa. Edo Google,

“gelako liburutegien� asmakuntza

bat. Orokorrean erranda: kultura-

zuzenean. Eta eskoletan hori in-

horribilis hori medio, gainera) eta

ren, kultu izatearen garrantzia zein

formazio-iturri on bezala onartzen

are okerrago, ez da ikusten esko-

den erakusten da, eskolan hasi eta

zaie online dauden entziklopediak

la komunitateak errebindikatzen

gizarte osora zabalduz.

erabiltzen erakutsi beharrean, adi-

dituenik ere. Ez dira ikusten (edo

espezializatu

bidez. Desberdintasuna? Eskola-

ez dira ikustarazten) kalitatezko

Mandatariek hori badakite, txiki-

liburutegietan ez da alfabetizazio

eskola-liburutegi bat izan edo ez

tatik horretan heziak izan direlako

informazionalik egiten, ez haurren-

izateak dituen ondorioak. Katalu-

30 Behinola

Eskola-liburutegiak, zertarako?

nia kulturalki erreferente bat dela

Kalitatezko

bai, baina, zergatik ote? Begira zer

gabeko sistema, hauek proiektu

egiteko gai diren kalitatezko esko-

pedagogikotik at uzten ditugun

la-liburutegi sistema batetik hasita.

bitartean, maingu dagoen siste-

Zer pentsatu ematen du, ezta?

ma izanen da beti. Ikusi nahi ez

eskola-liburutegirik

duenak egin dezala bidea hanka Azaldutakoa eta gero, ikerketa

bakar baten gainean. Ea nola eta

lanera itzuliz, ez dut uste gure

noraino iristen den.

gaztetxoak hori egiteko gai izango zirenik, batez ere ez diegulako baliabiderik jartzen. Gaur egun baliabide ekonomikoak eskasak direla badakigu, baina koxka ez dago horretan; aldaketarik garrantzitsuena kontzientzia aldaketan dago. Kulturari, jakintzari, informazio fidagarriari eta horiek denak kalitatez eskaintzeari balioa ematen dien gizartea behar dugu lehen, horri guztiari balioa ematen dioten haurrak, gazteak, helduak, gizartea eta politikariak.

Behinola 31

mahai-ingurua

Existen muchas y diversas formas de

There are many ways and means of en-

fomentar la lectura infantil y juvenil, pero

couraging reading among children and

uno de los recursos fundamentales

teenagers, but school libraries are in-

para conseguir ese objetivo es la bibli-

dispensable, too, among the resources

oteca escolar. En los últimos 20 años,

available for this purpose. In the public

la gestión de las bibliotecas escolares

school network of the Basque Autono-

de la red pública de la CAV, se ha reali-

mous Community school libraries have

zado a través del programa ACEX. Pero

been managed over the last 20 years

en 2016, el Departamento de Educación

through the ACEX programme. In 2016,

del Gobierno Vasco ha decidido suprimir

however, the Basque Government’s

todos los proyectos de biblioteca esco-

Department for Education announced

lar de media jornada dentro del ACEX.

its decision to discontinue all the part-

Dicha resolución afectará a las escuelas

time ACEX projects for next year. This

públicas de Gipuzkoa (30), a las de Biz-

move will affect public schools in Biz-

kaia (65) y a las de Álava y en pocos años

kaia (65), Gipuzkoa (30) and Araba-Ala-

afectará a la totalidad de los centros es-

va and over the following years will be

colares públicos de la CAV. Los bibliote-

spread to all the other schools. School

carios escolares, así como la comunidad

librarians and the education community

educativa, han criticado duramente esta

in general have vehemently attacked

resolución, y no sólo se ha debatido en

the decision and the issue has been

el Parlamento Vasco, sino también en

debated not only in the Basque Parlia-

muchos plenos municipales. Sabiendo

ment but also in many town hall plenary

que por ese camino podemos llegar a

sessions. In view of the fact that this is

un sistema educativo que carecerá de

set to lead us to an education system

bibliotecas escolares, hemos tratado el

without school libraries, we decided to

tema en una mesa redonda, en la que

put the issue on the table. What are

nos hemos preguntado sobre la necesi-

school libraries for? What will schools

dad de las bibliotecas escolares, nos

without school libraries be like? We set

hemos imaginado las escuelas del futuro

up the round table with Iñaki Markotegi,

sin bibliotecas… para ello nos hemos

a school librarian and Chairman of the

reunido con Iñaki Markotegi (guipuzcoa-

Galtzagorri Association; Idoia Sobrino,

no), bibliotecario escolar y presidente de

the librarian of the NUP/UPNA-Public

la asociación Galtzagorri; Idoia Sobrino

University of Navarre; and Amaia Hen-

(navarra), bibliotecaria de la Universidad

nebutte of Biarritz, a teacher, writer and

Pública de Navarra; y Amaia Hennebutte

above all a promoter of reading.

(labortana) profesora, escritora y, sobre todo, animadora a la lectura.

32 Behinola

Haur eta Gazte Literatura Aldizkaria . 34. zenbakia . 2016ko abendua.

Sormenez Xabier Olaso Amaia Arrazola

Lurralde Miresgarria

Udako egun beroa zen eta eguzkiak bazter guztiak kiskaltzen zituen. Ni, Gasteizko eguzki-galdatik ihes eginda, Urbiako pago baten gerizpetan jesarri nintzen; patxada ederrean atseden hartu eta bertan aurkitu nuen Alizia lurralde miresgarrian liburuari behako bat egiteko. Horretan ari nintzela, bat-batean, brixt-brixt, gertu nuen sasi-sastraka sail batetik zetorren hots batek atentzioa eman zidan. Zirriparra sortu zen alderdi hartara burua jiratu nuen jakin-minez.

– Sekula halakorik! –marmaratu nuen, txalekoz jantzirik arrapaladan zihoan untxi bat ikusi orduko. Bistan-bistan nuen liburuko orrialdean azaltzen zenaren gisako txalekodun untxi zuria ikusteak harri eta zur utzi ninduen. Are txundituago gelditu nintzen bere txalekoko poltsikotik erloju bat atera eta orduari begira ari zela erreparatu nionean. Ziplo erortzear izan nintzen untxi zuria niregana hurbildu eta hizkera farfailaz mintzo zitzaidala ohartzean: – Berandu da gero! Berandutxo iritsiko naiz! Zimiko egin nuen azalean hura guztia irudikeria ez zela egiaztatzeko. Azkar demonio zutitu eta, ipuin-liburua belar gainean utzirik, untxiaren noranzkoari jarraitu nion, ingurura begiak hedatuz. Eta, konturatzerako, zizt, hobi handi batera oldartu zen untxi arraioa. Hantxe galdu nuen bistatik. Pendizean gorako bideari ekin nion segituan eta hobira hurbildu nintzen,

abaildurik eta

arnasestuka. Begiak hobi beltzera arrimatu nituen ikusminez, baina iluntasuna besterik ez nuen antzeman. Burua ere sartu nuen, gehixeago ikuste aldera. Gero sorbaldak barruratu nituen. Azkenik, gorputza, bularralderaino-edo. Eta, halako batean, krousk!, oso-osorik irentsi ninduen hobi ilunak. Ez bat eta ez bi, pasabide estu batetik behera eta beherago amildu nintzen jirabiraka, lurraren erraietarainoko bidaia hark noizbait amaierarik ote zuen neure buruari galdezka. Halakoan, braust!, lasto eta hosto sail handi baten gainean lur hartuta ikusi nuen neure burua. Erorikoa ez zen hainbesterainokoa izan, menturaz, eta tximistak joa bezalaxe nengoen arren, oso eta salbu nintzen. Majo izorratuta, zutundu eta alde guztietara begiratu larrituak egin nituen. Nire pizgailua topatzen saiatu nintzen ilun hutsean, baina ezin. Infernuko erraietan nengoela begitandu zitzaidan hasieran. Nire lantuak besterik ez nuen entzuten. Besoak luzatu eta pauso labur ikaratiez egin nuen aurrera, itsumustuka, harik eta urrutian nireganantz zetorren argi ahul bat bistatu nuen arte. Kontuak hartzera datorkidan deabrua ote? –pentsatu nuen estuturik. Berandu gabe, kriseilu bat zekarren neskato pospolin bat azaldu zitzaidan argilunean eta, egia esatera, begiak erabat suspertu zitzaizkidan

hura aurrez aurre ikustean. Ile luze kiribilduek

aurpegia erdi estaltzen bazioten ere, haren begi izutuak antzeman nituen: – Nor zara zu? –galdetu nion ausart-plantak eginez. – Alizia naiz! – erantzun zidan “profiden” irri zuriaz. – Eta zu, atrebentzia ez bada? –galdetu zidan berak lotsatu antzean. – Xabier, Xabier Olaso –erantzun nion, eta bostekoa luzatu genion elkarri. – Non nagoen badakizu? –jarraitu nuen nik, nahasi samarturik, erantzunaren peskizan.

– Bai, hau Aliziaren lurralde miresgarria duzu –Aliziak adeitsu. – Lurralde miresgarria diostazu? –ostera ere nik, ondo entzun izan ez banu bezalaxe. – Bai horixe! Lewis Carrol S.A.-k Urbian aisialdirako jarri berria duen proiektua da. – Lewis Carrol S.A. diozu? – Bai. Duela bi aste amaitu ziren lur azpiko obra eskergak eta gaur da zabalik dugun lehendabiziko eguna. Alizia lurralde miresgarrian

liburua pago azpitik hartzeaz batera

hasten da ikuskizuna. Mintzo den untxia agertzen da gero. Hobi ilunetik amiltzearena dator ondoren. Nire agerraldia, hurrengo. Jakizu, zeu zara estreinako bezeroa. Zorionekoa zu! Elkarrekin egingo dugu bidea. – Baina... – Ssshh… Eta lasai, bukaera arte ez da ordaindu behar-eta. Honenbestez, atez beteriko gela handi batera egin genuen elkarri eskutik helduta. Botilatxo batetik edan genuen, eta hamar hazbeteko luzera besterik ez zuen atetilatik sartuz ekin genion bide miresgarriari…

Behinola 37

Galtzagorri

Marraz(i)Oak VIII, gogoetarako giltza Irailean egin ziren Marraz(i)Oak VIII

txikiak dira, harri koxkor bat dute

ilustratzaileen topaketak Harkaitz

barruan… Ondo dago harri kox-

Cano idazle donostiarrak eta Igna-

kor bat zapatan edukitzea? Ondo

si Blanch ilustratzaile kataluniarrak

egon daiteke? Zergatik? Bai, ez,

gidatuta. Deialdira aurkeztu zirenen

ez dakit…”.

artetik 12 ilustratzaile hautatu zituz-

38 Behinola

ten Canok eta Blanchek topaketa

XX. mendeko ikonografiari arreta

hauetan parte hartzeko: Begoña

berezia jarri zioten eta, besteak

Durruti, Belen Lucas, Garazi Berriz-

beste,

beitia, Ainara Altuna, Yera Sánchez,

proposatzen eta sortzen ibili ziren.

Concetta Probanza, Nagore Txin-

Gogoeta pizteko, gaiarekin zeri-

txurreta, Ibone López, Maite Gu-

kusia duten hainbat liburu, album

rrutxaga, Ainara Azpiazu, Nekane

eta film izan zituzten hizpide, gero

Fernández eta Idoia Beratarbide.

bakoitzaren sortze-lanean eragi-

na izan zezan guztiak. Topaketen

“… eta errauskine bere errautse-

hasieran, Canok eta Blanchek ilus-

tatik berpiztu zen” goiburu hartuta,

tratzaile bakoitzari liburuxka zabal-

gure historia emakumearen erre-

garri bana eman zioten bakoitzak

presentazioa izan zuten abiapuntu.

bereari azala ilustratzeko. Ondo-

Canok eman zien ilustratzen has-

ren, liburuxkak esku batetik bes-

teko abiapuntua: “Anakronismoak,

tera ibili ziren topaketetan parte

bertsioak… zapatak galdu egiten

hartzen ari ziren 12 ilustratzaileen

dira, handiak dira, bota egiten dira,

marrazkiekin betez.

berrinterpretazio

berriak

Galtzagorri albiste

App berria: “Txan fantasma” app-a Txan fantasma liburuaren osaga-

Liburuko protagonistak, Txan fan-

rri digitala sortu du Galtzagorri El-

tasma eta Karmentxu, Mariasun

karteak: “Txan fantasma” app-a.

Landak eta Jon Zabaletak sortu-

Euskal Haur eta Gazte Literaturako

tako istorioan bezala, app honetan

klasiko bihurtu den Mariasun Landa

ere hainbat abenturatan sartuko

idazlearen eta Jon Zabaleta ilus-

dira. Jolaserako hainbat proposa-

tratzailearen istorioan oinarritutako

men eskaintzen ditu, eta, liburua

app-a da, Galtzagorrik, Oreka In-

aldez aurretik irakurtzea oso lagun-

teractive enpresaren laguntzarekin

garria izango da zenbaitetan.

Jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sailburuordetza, Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara saila, Orona Fundazioa eta Elkar argitaletxea.

sortu duen bigarrena. Lehenengoa Maria Goikoak Batbirulau! liburua-

App honek, liburuaren osagarri den

ren app-a izan zen. 2015ean Gi-

heinean, irakurketaz gozatzeko eta

puzkoa App’s Lehiaketako lehen

zaletasuna sustatzeko beste modu

saria eskuratu zuena, hain zuzen.

bat eskaintzen du.

“Txan fantasma” app-a dagoene-

Oraindik liburua esku artean ez

ko eskuragai dago Android eta iOS

baduzu, eskuratu liburutegian edo

sistemetarako, bakoitzaren saltoki

erosi ohiko liburu-dendetan, eta

birtualean dohainik eskura daiteke.

deskargatu app-a zure sakelakora

Horrez gain, ordenagailurako ber-

edo tabletara.

tsioa ere sortu da eta hori Galtzagorriren web gunean (www.galtza-

Aplikazio honen sorreran babes-

gorri.eus) dago on-line.

le eta laguntzaile izan dira Eusko

Txan fantasma maskota birtuala zaintzea da jokoetako bat.

Behinola 39

Galtzagorri albiste

Bigarren Booktube Lehiaketa Galdakaoko II. Booktube Lehia-

(12-16 urtekoek) hartuko dute

tak duen kanalean argitaratu da

keta abian da. Galdakaoko Uda-

parte. Aurten, herriko hiru ikaste-

ondoren. Booktubeak lehiaketa-

lak

Elkarteak

txek hartuko dute parte: Eguzki-

ra bidaltzeko aukera azaroaren

antolatuta bigarren aldiz egingo

begi Ikastola, Bengoetxe BHI eta

21etik 28ra zabaldu zen.

da lehiaketa. Iaz 50 bat booktu-

Elexalde BHI. Beraz, 12 eta 16

be aurkeztu ziren lehiaketara eta

urte bitarteko galdakaoztar gehie-

Guztia urratsez urrats nola egin

oso harrera ona izan zuen parte

nak ariko dira aurten booktuber

jakiteko,

hartzaileen

lanetan, euskarazko liburuak ira-

irakasleei zuzendutako formazio

kurri eta gomendatuz.

saioa eman zuen urrian Galda-

eta

Galtzagorri

artean.

Euskaraz-

ko irakurzaletasuna sustatzeko

Galtzagorri

Elkarteak

kaon. Baina, horrez gain, egitas-

bide berri bat jarri zen martxan lehiaketa horrekin, eta aurtengo

Parte hartzaile bakoitzak lehiake-

moari buruzko informazio guztia

edizioarekin galdakaoztarrak ai-

tarako proposatutako liburu bat

lehiaketaren blogean aurki dai-

tzindari izaten segiko dute mundu

irakurri eta booktube bat sortu

teke:

mailan gazteen artean sekulako

behar izan du, hau da, booktu-

wordpress.com/. Bertan daude

arrakasta izaten ari den fenome-

berrek egin ohi duten moduan;

booktube fenomenoari buruzko

no kulturala euskarara ekartzen.

liburuari buruzko bere iritzia eman

xehetasunak, iazko booktubeak

beharko du kamera baten au-

eta lehiaketari buruzko argibi-

Lehiaketa herri-mailakoa izango

rrean. Hori grabatu eta youtuben

deak.

da eta bertako DBHko ikasleek

Galdakaoko Booktube Lehiake-

40 Behinola

https://booktubelehiaketa.

Galtzagorri albiste

La asociación Galtzagorri, ha organizado la octava

The Galtzagorri Association has for the eighth time organ-

edición de las jornadas Marraz(i)Oak, dirigidas a ilus-

ised the Marraz(i)Oak Seminar. This Seminar geared to-

tradores e ilustradoras. Este año han corrido a cargo

wards illustrators was guided this year by Harkaitz Cano,

del escritor vasco Harkaitz Cano y el ilustrador catalán

the writer from Donostia-San Sebastian, and Ignasi Blanch,

Ignasi Blanch. No es la primera vez que estos dos artis-

a Catalan illustrator. It was not the first time that the two

tas trabajan juntos en Marraz(i)Oak, y como es habitual

authors had worked together, and, as on previous occa-

en ellos, en esta edición también han planteado un tema

sions, they put a substantial issue on the table. Taking “…

muy profundo. Bajo el título “… y Cenicienta resucitó de

and Cinderella was resurrected out of her ashes” as the title,

sus cenizas”, tomaron como punto de partida la repre-

their starting point was the representation of women in our

sentación que se ha hecho históricamente de la mujer.

history. They devoted particular attention to the iconography

Se centraron en la iconografía del siglo XX y, entre otras

of the 20th century and, among other things, they proposed

cosas, trabajaron representaciones nuevas y distintas

and came up with fresh re-interpretations. To encourage

de la mujer. Para reflexionar sobre el tema y buscar la

reflection, they considered various books, storybooks and

inspiración analizaron una amplia muestra de materiales

films linked to the subject, so that everything could influence

relacionados con el tema: bibliografía, álbumes ilustra-

the creative work of each one.

dos y películas. With respect to initiatives designed to encourage reading, in En cuanto a promoción de la lectura se refiere, la aso-

2016 the Galtzagorri Association created the digital supple-

ciación Galtzagorri ha creado en 2016 su segunda app:

ment of the book Txan fantasma: The Txan Fantasma app.

“Txan fantasma”, complemento digital del libro Txan fan-

The app is based on the story by Mariasun Landa, who has

tasma, escrito por Mariasun Landa e ilustrado por Jon

become a classic author in Basque Literature for Children

Zabaleta en los años 80. Esta app, creado con la ayuda

and Teenagers, and illustrated by Jon Zabaleta, and is the

de la empresa Oreka Interactive, ofrece otra manera de

second to be produced by Galtzagorri in collaboration with

disfrutar de la lectura del libro.

the company Oreka Interactive. As the app is a supplement to the book, it offers another way of enjoying reading and

Por otra parte, y con el objetivo de promover la lectura

encouraging a love of reading.

en euskera entre los jóvenes, Galtzagorri Elkartea ha organizado junto con el ayuntamiento de Galdakao, la se-

And with the aim of encouraging a love of reading in Basque

gunda edición del concurso de booktubes de Galdakao.

amongst our youngsters, Galtzagorri organised the Book-

En la pasada edición se presentaron en torno a 50

tube Competition in Galdakao (Bizkaia, Basque Country) in

booktubes y el concurso tuvo una muy buena acogida

conjunction with the local Town Council. Last year about

entre los participantes. Este concurso ha puesto en

50 booktubes were entered for the competition and the re-

marcha una nueva manera de fomentar la lectura entre

sponse among the participants was very good. The organ-

los jóvenes y, al mismo tiempo, Galdakao sigue siendo

ising of this competition offers a new means of supporting

pionero en acercar este fenómeno cultural al mundo del

the love of reading in Basque, and through this year’s edition

euskera.

the inhabitants of Galdakao will continue to be pioneers in transferring this cultural phenomenon, which is having tremendous success across the world, to Basque.

Behinola 41

Denbora eta

tribua

Santiago Alba Rico

Ama izan naiz eta irakurlea naiz, ez Haur Literaturan aditua. Eta neure buruari galdetzen badiot zergatik ote den hain zaila haurren artean irakurzaletasuna sustatzea eta nola lortu ote litekeen horiek liburuetara hurbiltzea, gauza orokor eta nabariak bakarrik bururatzen zaizkit, eta errezeta oso pertsonalak, aplikazio unibertsal zailekoak. Elkarrekin ikus ditzagun horietako batzuk. Bi gauza behar dira haurrek irakur dezaten: zer? Denbora eta gurasoak. Irakurtzeko denborak, sukaldaritzak edo haurdunaldiak eskatzen duenak bezala, ez du murrizketarik edo bide-lasterrik onartzen, eta horrexegatik bateraezina da lan kapitalistaren eta teknologia berrien denborarekin. Lehenengo ipuinak dira, greziar mitologian gertatzen den bezala, zerua eta lurra banatzen dituztenak, espazioaren (jainko-aharrausiaren) ondoan erlojuak sartuz. Edoskitzea utzi eta hitza hartzen

lau eskutara

da. Bularra hartzeari uzten zaio,

zehar hainbat figurak bete izan

Kontua ez da teknologia berriei

entzuteko. Zentzu horretan, na-

dutena. Leku hori, nahi bada,

balio guztia ukatzea, ezta jada

rrazio-denbora

“tribu” edo familia zabala zen,

“aplikaezinak” diren eredu apoka-

hausturaren –edo urruntzearen–

non

–di-

liptikoak proposatzea ere. Kontua

baldintza da; eta haustura ho-

gestio-denborarekiko

haustu-

da agerian uztea narrazio-denbo-

rrek irekitzen duen lekuan, bizirik

ra– hainbat ahotsen artean ba-

ra eta familia zabala, haren tresna

egoteaz gain, gauzak gertatzen

natzen zen, etxe barruan eta

funtsezkoetako bat, atzera egiten

zaizkigu. Kapitalismoak eta tek-

etxetik kanpo. Duela oso gutxira

ari direla eta digestio-denbora

nologia

edoskitzearen

arte, adibidez, zeregin hori amo-

berrian liburuak galtzeko guztiak

iraunaldia berrezartzen dute, jain-

nek edo maisuak betetzen zu-

dituela. Dena den, eman dezagun

ko-aharrausia ixten dute diges-

ten. Elikatzearen denborak (ka-

oraindik astirik baden eta orain-

tioaren alde; ez dute narrazioaren

pitalistak) triburik gabe utzi gaitu

dik gurasoak badiren leku arraro

erlojuaz mundua neurtzen uzten.

eta, eginkizun guztiak gurasoen

eta pribilegiatu horretan gaudela,

Hori da lehen oztopoa: narrazio-

(eta batez ere amen) gain utzita,

hala ere falta da baldintza bat: li-

denborarik ia ez dago edo baz-

paradoxikoki gurasorik gabe ere

buruak. Zer liburu irakurriko dugu

terreko kronikula gisa bakarrik

utzi gaitu, etenik gabe harrapa-

geure

dago. Ez dugu astirik ezer gerta

tuta

elikatze-erreprodukzioaren

egin ditzatela zerrendak adinaren

dakigun, ezta geure abenturak

soldata-denboran. Gurasoek ez

arabera, behetik gorantz. Nire es-

kontatzeko ere.

dute kontakizunetarako astirik

perientziaren arabera, haur bati,

berriek

elikatzearekiko

narrazio-eginkizuna

seme-alabekin?

Adituek

eta ez dago ordezka ditzakeen

bularra hartzeari utz diezaion,

Bigarren oztopoa, lehenengoari

triburik: haien ordezkoa telebista

objektuekiko interesa sortu behar

lotua, da gurasorik ere ez dugu-

da, eta telefono mugikorra beren

zaio, eta, zentzu horretan, ipuin

la. Haurtzaroan gure elikadura,

aplikazio digestiboekin. Entzute-

klasiko gehienak, txukundu eta

gure hitzak bezala, heldu edo

ko, bularra hartzeari utzi ordez

edulkoratu gabe, ordezkaezinak

nagusien

“Gu-

-eta horrek burua mundurantz

dira: mundu honetako eta egon li-

rasoez” hitz egiten dudanean,

jasotzea eskatzen du- haurrek

tekeen beste edozein mundutako

leku bat izendatzeko egiten dut,

edoskitzen jarraitzen dute, burua

sorkarien inbentarioa ematen di-

kontakizunaren lekua, historian

makurtuta, ordenagailutik.

gute. Gero, haurrek burua altxatu

mende

dago.

Behinola 43

Denbora eta tribua

dutenean bularra hartzeari uzteko eta entzuten jartzeko, titian bainoago munduan daudenean, as-

“En la infancia nuestra alimentación, como nuestras palabras, dependen

pertuko ez dituen edozein liburuk

de nuestros mayores. Cuando hablo de “padres” lo hago para designar

balio du: adibidez, sei urte dituz-

más bien un lugar, el lugar del relato, que a lo largo de la historia ha

tenean Altxorraren uhartea-rekin

estado ocupado por diferentes figuras. Ese lugar era, si se quiere, una

hastea ideia ona da, nire espe-

“tribu” o una familia extensa en la que la función narrativa -la ruptura con

rientziaren

Stevenson

el tiempo de la digestión- se la repartían distintas voces, en el interior y

idazle iniziatikoa da, alegia, beste

en el exterior de la casa. Hasta épocas muy recientes, por ejemplo, ese

inork ez bezala uztartzen ditu gri-

papel lo jugaban las abuelas o el maestro. El tiempo de la alimentación (el

na eta literatura ona, eta berare-

capitalista) nos ha dejado sin tribu y, haciendo recaer todas las tareas en

kin abiatuz gero, jada txertaturik

los padres (y sobre todo en las madres), nos ha dejado paradójicamente

gaude asperduraren aurka, eta

también sin padres, atrapados sin interrupción en el tiempo salarial de la

ekin diezaiokegu bidaldi luze bati,

reproducción alimenticia.”

arabera.

sosegurik eza izanik muga bakarra, hori ere hezigarria denbora eta tribua baldin badaude, eta

“When we were children our food, just like our words, was dependent

beste aldi batez –guraso eta se-

on adults or on our elders. When I talk about “parents” I do so to name

me-alabak– elkarrekin jarraitzeko

a location, the location for the story, which has been filled with so many

geure gogoa izanik ertz bakarra.

figures throughout history. That place, if one so wishes, was the “tribe” or extended family, where the narrative activity –the break with respect to digestion time– was shared between different voices, in the home and outside the home. Until a very short time ago, for example, this task was carried out by grandmothers or teachers. Feeding time (capitalist) has left us without any tribe and, after leaving the activities to parents (and to mothers, in particular), has paradoxically left us without parents, constantly caught up in the salary-time of feeding-reproduction.”

44 Behinola

lau eskutara

Haurrak, helduak eta beste zozokeria batzuk Lolo Rico Oliver

Zinema, zalantzarik gabe, ametsfabrika da, irudimena iratzartzen baitu gure guraririk ezkutukoenak azaleratuz. Bada istorio labur bat, Regine Debres-ek bere Vie et mort de l’image liburuan kontatzen duena: Txinako enperadore batek bere gorteko lehen margolariari eskatu omen zion jauregiko horma bateko margolanean pintaturik zegoen ur-jauzia ezabatzeko, uraren zurrumurruak ez ziolako lo egiten uzten. Istorioa zoragarria da, baina kezkagarria ere bai, amets egitea miragarriro aztoratzailea den bezalaxe. Ni neskatila nintzenean, ez zegoen telebistarik, ezta haurrentzako zinemarik ere, baina niretzat zinema beti zen mundu amestua. Bizitzaren beraren eremuak hurbilduko balizkidate bezala zen, gertakizun magikoa sortuz, eta zoriontasun handia zor diot horri. Hitchcock-ek bete behar den besaulki-leku batez bezala hitz egin zuen zinemaz. Ez dago Hitchcock bezalako jeinua izan beharrik zinema negozio ere izan daitekeela

Behinola 45

Haurrak, helduak eta beste zozokeria batzuk

ulertzeko. Industria bat eta ekono-

Heldu batentzat, zer esanik ez haur

zineman ematen dena, literatura-e-

miaren motorra, kultura-arloa di-

batentzat, egon litekeen zinemarik

gokitzapenena da. Oro har, ospe

namizatuko duena, era guztietako

onena arte-kalitatea duena da, eta

handiko idazle baten lana aukera-

merkatu-harremanak sortuz. Gaur

amets eginarazten duena, besaul-

tzen da bere erakarpen komertzialaz

egun etxean zinema ikustea seku-

kiak bete edo ez bete. Kontuan izan

eta, batzuetan, literatura-kalitate fro-

la baino garrantzitsuagoa da, dau-

behar da, funtsezko premisa gisa,

gatuaz baliatzeko. Ulertezina bada

den telebista-kate askorengatik,

zinemak ez duela ihesbidea bakarrik

ere, idazlana irudiaren hizkuntzara

DVDengatik eta bideotekek bete-

esan nahi. Pentsatzeko eta pentsa-

moldatzeko behar den egokitza-

tzen duten eginkizunagatik, Inter-

razteko, ezagutzeko eta ezagutaraz-

pena inolako begirunerik gabe egi-

net ahaztu gabe. Nolabait esateko,

teko ere balio behar du. Nahiz eta

ten da eta “egokitzapen libre” gisa

pentsa genezake agian ez direla

haurrei dagokienez ez den beti ho-

ezagutzen dena jatorrizko testuaren

beteko aretoetako besaulki guztiak,

rrela izan eta ez den orain ere.

desegitea izaten da, azkenean argu-

baina bai etxeetako sofak. Batzue-

mentuaren ildo urardotu huts bihur-

tan ikus-entzunezkoen munduari

Adibidez, Disneyren arrakasta –edu-

tzen dena. Haurrei dagokienez ger-

aurpegiratzen zaio irakurzaletasuna

kiei dagokienez– honetan oinarritu

tatu ohi den zerbait da, bai zineman

oztopatzea, baina ez nago ados

izan da sarri: bere protagonista ga-

eta bai irakurgaietan. “Haur” etiketa

“irudi batek mila hitz baino gehiago

rrantzitsuenetako asko umezurtz

daraman orok ekartzen ditu berekin

balio duela” dioen esaldiarekin, ze-

uztean ama gabe, eta beste estu-

arazoak. “Haur gaiak” garrantzi gu-

ren eta uste baitut irudi txarra izan-

dio handi batzuek ere hura imitatu

txikotzat, “haur gaiak” umeek edota

go dela mila hitz sortzen ez dituena

dute gehiegitan. Ikusten da haurrei

umeentzat idatzitakotzat jotzen dira.

eta kaxkarrak irudirik iradokitzen

negar pixka bat eragitea zuntzik

Zergatik ez dira berdin etiketatzen

ez duten hitzak. Alegia, irudiak eta

sentikorrena ukituz, txioka dabiltzan

helduentzat egiten diren lan idatziak

hitzak ez dute elkarren aurkakoak

txorien eta brisak erorarazten dituen

edo ikustekoak? Zentzugabea diru-

izan behar, osagarriak baizik. Hala

hostoen artean, probetxugarria dela.

di, ezta?, zeren eta edozein helduk

ere, gaur egun irudiaren kulturan

Eta probetxugarria da matxismoa in-

ezagutuko bailuke beretzat idazten

bizi gara eta galdetu beharko ge-

dartzeko ere.

dena. Dena den, heldua izateak ez

nioke geure buruari ea etengabe

du esan nahi heldutasuna edo zen-

ikusten ditugun irudi horiek pentsa-

Haur-zinemaren beste arazo bat,

tzutasuna lortu denik, ezta titulua

razten diguten.

animazioan nahiz irudi errealeko

irabazteko behar hainbat arrazoibide

46 Behinola

lau eskutara

ere. Zoritxarrez gaur egun “helduentzat” egiten den gauza asko oso umeentzat izaten da, eta haurrentzat egiten denak, ondorioz, nahasturik uzten ditu haiek, aspertuta, benetan irakurgaia edo zinematografia denarekiko interesa sentitzeko ezgaituta, heldu txikientzat bezala ulertzen delako obra, eta ez da horrela. “Haurrak”

“kalitatearekin”

pare-

kagarri izan beharko luke, bizitza epelkeriarik gabe erakutsi, eta be-

“A veces se acusa al mundo audiovisual de frenar la afición a la lectura

rez heziko duen barne-elkarrizke-

pero estoy en desacuerdo con la frase “una imagen vale más que mil

ta ahalbidetu. Alegia, haurrentzat

palabras” porque creo que será una mala imagen aquella que no suscite

idazteak ez du inoiz “ergelentzat

mil palabras y pobres las palabras que no sugieran imágenes. Es decir,

idaztea” izan behar.

la imagen y la palabra no deben ser opuestas sino complementarias. Sin

Zer-nolako zoriona ematen duen

se si las imágenes que vemos constantemente nos hacen pensar.”

embargo, hoy vivimos en la cultura de la imagen y habría que preguntarliburu on bat irakurri edo film on bat ikusteak! Horrek, liburuak bezala, begiratzen irakatsi beharko

“On occasions the audiovisual world is blamed for hampering the love of

du, agian baliteke norberarengan

reading, but I don’t agree with the phrase that ‘a single image is worth

aurkitzea bestelako begirada bat,

more than a thousand words’, because I think that a bad image would

eta bestelakoa besteen begietan

be one that does not convey a thousand words and that images that

ere. Begiradak aurkitu egin dezake

suggest no words are poor ones. So images and words should not con-

mundua, berridatzi, zeren eta, Han-

front but complement one other. Nevertheless, today we live in an image

nah Arendt-ek dioen bezala, “eza-

culture so we should be asking ourselves whether the images that we are

gutzea mundua eraikitzea baita”.

constantly seeing are making us think.”

Behinola 47

iruzkinak

+2 ( 2 URTETIK GORA)

Izenburua: Arbola Egilea: Xabier Olaso Bengoa

Galtzagorri Elkartearen Irakurketa Mintegian eta Liburu Gaztea Batzordean irakurritako eta landutako liburuen iruzkinak biltzen ditu atal honek.

Ilustratzailea: Ă“scar VillĂĄn Argitaletxea: Pamiela-Kalandraka, 2015

Poesia liburua da, errepikapenez baliatzen da idazlea erritmoa lortzeko. Bere baitan bi arbola txiki hartzen dituen arbola ikusten dugu hasieran, baina aurrera egin ahala arbolen gainean, azpian eta bien artean zer dagoen ikusten joango gara. Eguneroko objektuak antzematea eta espazioan duten kokapena definitzen ikasteko (gainean, azpian, erdian) modua ematen du liburuak.

48 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Handia eta txikia: Sor-

Izenburua: Kuku

Izenburua: Kaka putza

presadun liburua

Egilea: Giuliano Ferri

Egilea: Stephanie Blake

Egilea: ARS EDITION

Itzultzailea: Aztiri itzulpen

Itzultzailea: Inma Errea

Itzultzailea: Aiora Jaka

zerbitzuak

Ilustratzailea: Stephanie Blake

Argitaletxea: Ttarttalo, 2015

Ilustratzailea: Giuliano Ferri

Argitaletxea: Denonartean, 2015

Argitaletxea: Ttarttalo, 2015

Kontrakoak ikasteko liburu trokela-

Kartoizko orriak dituen liburu he-

Bazen behin untxi bat gauza ba-

tua da, orri hegaldunekin: handia-

galduna. Haur txikiekin kuku-jola-

karra esaten zekiena: Kaka putza.

txikia, beteta-hutsik, triste-alai, po-

sean aritzeko da. Zazpi animalia

Ipuinaren gidoiak sinplea dirudi,

liki-bizkor‌ Umorez agertzen ditu

ezberdin azaltzen zaizkigu orrialde

orriz orri errepikatzen baita “kaka

denak. Orri hegaldunak gora jaso

bakoitzean,

aurpegia

putza�, baina oharkabean espero

eta azpian sorpresak aurki daitez-

bere gorputz-adarrez estaltzen du,

ez dugun bidea hartuko du konta-

ke. Ikusten den egoerak lotura du

eta zortzigarrenean eskutxoek is-

kizunak. Bere sinpletasunean oso

hegala altxatu ondoren ikusten de-

pilutxo bat tapatzen dute. Eskuak

liburu aberatsa da, haurren ba-

narekin, ez kontrakoa agertzen de-

zabalduz nork bere aurpegia ikus

rre-algarez gozatzeko liburu apar-

lako soilik, baita zerbait gertatzen

dezake irakurlea kuku-jolasaren

ta. Behin eta berriz irakurtzeko

delako ere.

parte bihurtuz.

eskatzen den horietakoa. Irudiak

bakoitzak

ere sinpleak bezain erakargarriak dira, handiak, haur batenak balira bezalakoak. Testuak duen umore edo ukitu ganberroarekin oso bat datozenak.

Behinola 49

iruzkinak

+4 ( 4 URTETIK GORA)

Izenburua: Azazkalo

Izenburua: Bi txori

Egilea: Margarita del Mazo

Egilea: Diego Francisco Sánchez “Dipacho”

Itzultzailea: Arkaitz Goikoetxea

Itzultzailea: Ttarttalo argitaletxea

Ilustratzailea: Charlotte Pardi

Ilustratzailea: Diego Francisco Sánchez

Argitaletxea: OQO-Txalaparta, 2015

“Dipacho”

BILDUMA: TXO!

Argitaletxea: Ttarttalo, 2015

Album ilustratu honek Azazkalo

Kontsumismoari eta konpetentziari buruzko album mutua da; umorez be-

izeneko munstro edo aztiaren is-

tetako kontakizun adimentsua. Diego Francisco Sanchez Dipacho egilearen

torioa kontatzen digu. Azazkalak

obra. Duela sei urte argitaratu zen jatorrizko liburua, eta, dagoeneko, hainbat

sekula ere mozten ez dituen aztia

aldiz izan da saritua: 2010ean Koreako prentsa elkarteak saria eman zion eta

da protagonista. Ohiko azti edo

2015ean Italiako IBBY Haur eta Gazte Literaturaren Nazioarteko Erakundeak

munstro gehienei bezala, Azazka-

liburu hautatuen zerrendan sartu zuen.

lori ere haurrak ehizatzea gustatzen zaio. Baina horrelako istorioek

Zuhaitz berean bizi diren bi txoriren istorioa kontatzen da liburuan. Txori

izan ohi duten krudeltasunik ez du

bakoitza liburuaren orrialde batean bizi da eta, poliki-poliki, zuhaitzera gau-

honek, izan ere, adiskidetasun is-

zak ekartzen hasten dira. Orriak pasatu ahala, gero eta tresna gehiago ikus

torio bat da kontakizunaren arda-

daitezke adarretan: batean, motorra; bestean, autoa, garbigailua, pianoa…

tza: haurrak ehizatzen dituen az-

Batere hitzik gabe barrea eragiterainoko indarra dute irudiek, umore handiz

tiaren eta haren hurrengo biktima

egindako liburua baita, baina atzean kontsumismoan oinarritutako gizarte

izan beharko lukeenaren arteko

bati egindako kritika duena.

adiskidetasun istorioa.

50 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Balea

Izenburua: Grufaloa

Egilea: Federico Fernandez,

Egilea: Julia Donaldson

German Gonzalez

Itzultzailea: Amets Santxez Munain

Ilustratzailea: Fernandez & Gonzalez

Ilustratzailea: Axel Scheffler

Argitaletxea: Kalandraka, 2015

Argitaletxea: BruĂąo, 2016

Grufaloak letagin izugarriak ditu, atzapar zorrotzak eta sendoak, eta garatxo pozoitsu bat sudurraren puntan. Sagutxo batek beste animaliengandik babesteko asmatutako izaki misteriotsu eta beldurgarria da Grufaloa. Horrela Balea akordeoi formako album

egiten du azeria, hontza eta sugearen aurrean, horrela salbatuko du burua

ilustratu mutua da. Bertan itsas

benetako grufalo batekin topo egin arte, berak asmatutako pertsonaia aurrez

hondoan igerian dabilen burdinaz-

aurre agertzen zaion arte. Baina saguak berezkoa duen adimen zorrotza eta

ko balea dirudien urpeko-ontzi bat

trebezia baliatzen ditu munstro handiari aurre egiteko.

agertzen zaigu. Alde batean tramankulua kanpotik ikusten dugu,

Pertsonaia hau duela 17 urte sortu zuten Julia Donaldson idazleak eta Axel

arrainez eta itsasoko animaliaz in-

Scheffler ilustratzaileak Ingalaterran. Munstro oso ospetsua da, bere web

guratuta, eta beste aldean, barrutik

gunea ere badu (www.gruffalo.com) eta haren inguruan film labur bat baino

ikusten dugu. Barruan ehunka per-

gehiago, musika, antzerkia eta gozogintza ere sortu dira. Orain euskaraz eza-

tsonen bizimodua ikusten dugu, ba-

gutzeko aukera ere badugu. Alegia bat izateko ezaugarriak ditu ipuinak, abile-

tzuk lanean haien zereginetan, eta

zia eta indarra aurrez aurre jarriz, txikiak handia garaitzeko aukerarik baduela

besteak jolasean; badira lasai-lasai

erakusten baitzaigu. Horrez gain, liburu dibertigarria da, irribarrea eragiteko

dabiltzanak, badira aztoratuta dau-

aproposa.

denak‌ ehunka istorio txiki, arretaz begiratu eta jolasteko. Behinola 51

iruzkinak

+6 ( 6 URTETIK GORA)

Izenburua: Burua galdu zuen jirafa

Izenburua: Besarkada

Egilea: Bertol Arrieta

Egilea: Uxue Alberdi

Ilustratzailea: Concetta Probanza

Ilustratzailea: Maite Gurrutxaga

Arrizabalaga

Argitaletxea: Elkar, 2015

Argitaletxea: Elkar, 2015

Uxue Alberdik eta Maite Gurrutxagak poesia egin dute liburu honetan. Besarkada estua da bi sortzaileena, izan ere, elkarren osagarri dira biak eta ez lukete indar bera izango aparte irakurriko bagenitu. Uxue Alberdik Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria eskuratu du lan honekin, eta, Euskadi Sarien epaimahaiak adierazi zuen bezala, “besarkada batek sortarazten duen zirrara” islatzen du. Liburua kopla bidez osatuta dago, eta hori ere balioan jarri du epaimahaiak. Maiteminduta burua galdu zuen

Besarkada deskribatzeko aproposa dela iritzita, Bizkaiko kopla zaharren mol-

jirafari buruzko istorioa da. Bere

dea erabiliz idatzi du Alberdik. Lehenengo bi lerrotan naturako irudi baten

lagun lehoi magoak lagundu nahi

zertzelada ematen da, eta gero ideia borobiltzen da.

izan zion, baina jirafaren burua jarri ordez beste animalien buruak

Biltzearen eta askatzearen artean dagoen bidaia mingarri, hotz eta gozoa

jarri zizkion. Adiskidetasuna ardatz

kantatzen du Uxuek, eta, bizitzaren eta heriotzaren arteko kulunka hori ezin

duen kontakizun umoretsua.

hobeto ilustratu du Gurrutxagak, haren ilustrazioei darien malenkonia kutsu horrekin: euria, haizea, kolore gris, gorri eta berde apalak…

Ipuinaren izenburuak alegoria bat (ikusezinak diren ideiak irudiz azal-

Uxue Alberdik, haurdun zegoela, idatzitako koplak dira. Gerora Maite Gurru-

tzeko ahalegina) dirudien arren,

txagari eman eta haren eskuetan “beste dimentsio” bat hartu dute. Izan ere,

“burua galdu” esaerak jolas narra-

Gurrutxagak beste irakurketa bat egiteko aukera sortu du bere ilustrazioekin:

tiborako bidea zabaltzen du, baina

aita eta alabaren arteko besarkada fisikoa irudikatu du eta ikusten ez den

ipuin honetan ez du maitemintzea-

beste norbaiti emandako besarkada sinbolikoa iradoki du. Aitatasun horren

ren ondorioez hausnartzen, ezta,

alde intimoa adierazten du horrela, garaiak aldatzen ari diren isla.

oro har, “burua galdu” esaeraz ere. Sentitzeko liburua da, irakurketa intimoa eskatzen duena; heldu batek haur bati goxo-goxo kontatu edo kantatzekoa, begi ertzak bustita uzteraino.

52 Behinola

iruzkinak

+8 ( 8 URTETIK GORA)

Izenburua: Agur, Agur!

Izenburua: Aingeru galduaren bila

Izenburua: Eduaren koadernoa

Egilea: Castillo Suarez Garcia

Egilea: Max Ducos

Egilea: Helena Villar Janeiro

Ilustratzailea: Morkots

Itzultzailea: Maritxu Riviére

Itzultzailea: Garbiñe Ugarte

Argitaletxea: Erein, 2015

Ilustratzailea: Max Ducos

Ilustratzailea: Carmen Queralt

Argitaletxea: IKAS pedagogia zer-

Argitaletxea: Sushi books, 2015

bitzua, 2015

Samina eta tristura maiz, eta hau-

Artearen ezagutza eta fikzioa uz-

Bizipen intimoetatik eratorrita jaso-

rrekin batez ere, ezkutatu nahi

tartzen dituen ipuin irudiduna da.

tako ikaspenen kronika da narrazio

izaten ditugun sentimenduak dira.

Eloi bere gelakideekin herriko arte

luze bakarreko liburu hau. Belau-

Castillo Suarezek azalera ekarri du

ederren museoa ikustera joaten da,

naldien arteko harremanak, ohitura

sentimendu hori liburu honetan.

gogo handirik gabe. Beheko gelan

zaharrak, tradizio literarioa, moder-

Protagonista narratzailea bera da

geratzen da bertako koadroak ikus-

nitatea eta tradizioaren uztarketaz

eta gurasoen banaketaren ingu-

ten eta halako batean ahots goxo

mintzo zaigu, bai eta Donejakue bi-

ruko bere ikuspuntua ematen digu

batek zutiarazten du. Margolan ba-

deak O Cebreiro ingurutik pasatzen

hamabost atal laburretan banatu-

tetik zetorren ahotsak aingerutxoa

denekoa ere. Testua tonu gozo eta

ta. Horietatik 8 ataletan triste dago

galdu duela esaten dio eta bilatze-

hezitzailean eraikia dago. Edua, An-

protagonista, baina amaiera aldera

ko erregutu. Horrela, bada, goitik

careseko herri txiki batean bizi da.

poza sentitzera iritsiko da. Jose

behera miatu beharko ditu museoko

Abenduaren erdi ingurua da eta elu-

Mari Morcillo Morkotsek ederki

gelak. Narrazioa hiru artelanetan oi-

rra hasi du. Haren urtebetetze egu-

ilustratu du neskatoa, “handien”

narritzen da: Piet Mondrian-en obra

na iritsi da, baina gurasoek eta aito-

gaiek eragiten dioten txikitasu-

berantiarrak, Venus eta Kupido erro-

nak agindutako oparia ez da iritsiko,

nean.

matarrei buruzko margolanak eta Al-

errepideak moztuta daudelako elu-

berto Giacomettiren giza eskulturak.

rragatik. Aitonak ordezko opari bat asmatzen du.

Behinola 53

iruzkinak

+12 ( 12 URTETIK GORA)

Izenburua: Puka, erleak eta

Izenburua: Itzalak bizi diren

traktorea

lurraldea

Egilea: Jokin Mitxelena

Egilea: Alberto Ladron Arana

Ilustratzailea: Jokin Mitxelena

Argitaletxea: ELKAR, 2015

Argitaletxea: Elkar, 2015

Narrazio honetan familia batek baserrira egiten duen egun-pasako bisita

Abenturaz eta magiaz betetako

kontatzen da, txakur baten ikuspuntutik.

liburua da hau. Arkania urrunean aspaldi debekatutako magia ber-

Puka txakurra bere jabeekin aitona-amonen baserrira doa, eta bertan fa-

pizten ari den zurrumurrua entzun

milia handia bilduko da. Puka usaimenaz baliatzen da pertsona bakoitza

da eta, nola edo hala, saihestu

nolakoa den deskribatzeko: Marina Mostaza, Nora Ketchup, Kepa Piper...

nahi dute hori armada-buruek,

Hamabi iloba elkartzen dira aitona-amonen etxean. Bazkalostean helduak

haien zerbitzu sekretuen bidez.

paseatzera doazen bitartean, aitonak traktorea atera eta hamabi haurrak eta Puka gurdian eramaten ditu mendian gora.

Naturaz

gaindiko

gertakariak

ugaritzen ari diren bitartean, gazTxakur baten ikuspegitik idatzi du Jokin Mitxelenak liburu hau: istorio alaia,-

te beldurti bat, agure jakintsu bat

naturaren kolorez eta usainez betea. Jokin Mitxelenaren ilustrazio estiloa

eta matxino ausart bat bidaia ha-

egoki datorkio anabasean murgildutako baserri-giro horri.

rrigarri batean murgilduko dira. Beldurrezko nobelaren eta suspensearen elementuz osatutako abentura liburua da, fantasiazko mundu batean girotua.

54 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Ijitoen altxorra

Izenburua: 1948ko uda

Egilea: Aitor Arana Luzuriaga

Egilea: Patxi Zubizarreta

Ilustratzailea: Amaia Ballesteros

Argitaletxea: Erein, 2015

Argitaletxea: Ibaizabal, 2015

Teresa eskola berri batean hasiko

Kontakizun honekin, 1993ko Baporea Saria irabazi zuen Patxi Zubizarretak.

den nerabea da. Nerabezaroan

Berrargitalpenak, ordea, egilearen hitz-atzea dakar.

gertatu ohi den bezala, eskola berriaz gain, aldaketa handiak

Memoria eta introspekzioa dira eleberriaren ardatzak. Bi planotan garatzen

bizi ditu: lagun berriak, maitemi-

da istorioa. Batetik, BeĂąat izeneko mutikoa dago, 13 bat urtekoa. Gurasoak

na, bihotz hautsiak‌ Amonaren

kalera atera dira eta bera ikasten geratu da etxean. Ez dauka, baina, ikas-

heriotzak etxean erdi ahazturik

teko gogo handirik eta gurasoen logelara doa. Aitak zigarroak ezkutatzen

zegoen kontu bat azaleratuko du.

dituen tiradera zabaldu eta zigarro kaxaren azpian koaderno bat topatu du;

George Borrow izeneko arbasoen

eguneroko bat da.

berri izango du, eta hark ere eragin handia izango du bere norta-

Beste planoan 1948ko gazte haren egunerokoa dago, BeĂąatek hura ira-

suna finkatzen ari den une horre-

kurtzean deskubrituko du orduko mundua gaurkoaren oso ezberdina zela.

tan. Ijitoei buruz izan dezakegun ikuspuntuarekin talka egin dezake istorio erromantiko honek.

Behinola 55

iruzkinak

+14 ( 14 URTETIK GORA)

Izenburua: Azken balada

Izenburua: Justin Hiriart. Edizio osoa

Egilea: Mariasun Landa

Egilea: Gregorio Muro Harriet

Ilustratzailea: Elena Odriozola

Ilustratzailea: Francisco Fructuoso

Argitaletxea: Erein, 2016

Esparza Argitaletxea: Erein, 2015

Nafarroa Behereko Oreina bilakatu neska, euskal ahozko literaturan jaso

XVII. mendea, Donibane Lohizune.

zen azken baladan murgildu da Mariasun Landa bere lan honetan. Kon-

Justin Hiriart Donibaneko kapi-

takizuna elkarri loturiko hiru narraziorekin osatu du, bakoitza espazio eta

tain ausart, zintzo eta leialak Ba-

denbora jakin batean kokatuz eta tipografia desberdinez bereiziz. Pro-

learen arrantza du bizibide. Bere

tagonistak Erramun, parke bateko zaindaria, eta Maitane neska gaztea

kontramaisu eta lagun Martinekin

dira. Lehenengo atalean, balada abestua bertsoetan irakur dezakegu.

eta baleontziko eskifaiarekin Ipar

Bigarrenean, jatorrizko bertsioa Erramunek prosaz azaltzen du, eta, hi-

Amerikako uretara jotzen du urte-

rugarrenean, Maitane neskatilak asmatutakoa irakur dezakegu, bertsio li-

ro. Bertan hamaika abentura biziko

bre eta baikorrago batean. Tradizioa errespetatuz modernitatearekin jolas

ditu: Ingalaterrako zein Frantziako

egiten du idazleak; balada klasikoaren beste bertsio bat sortuz eta biak

itsas-gizonen kontra borrokatuko

egungo irakurle gazteei modu erakargarrian emanez.

da, lurralde haietako biztanleak lagun dituela.Heroien abenturak gustuko dituztenentzako aproposa. Garai hartako historian ondo txertatua eta girotua dago: Inkisizio garaiko sorgin-ehiza, Frantzia eta Ingalaterraren kolonialismo ustiatzailea... Betiko balore epikoak lantzen dira.

56 Behinola

iruzkinak

Izenburua: Kazetari amerikar baten egunaldia 2889an Egilea: Jules Verne Itzultzailea: Alberto Barandiaran Ilustratzailea: Iker Serrano Argitaletxea: Denonartean, 2015

Jules Vernek asmakizunak eta punta-puntako teknologiaren eta Internet-aroa irudikatzeko eta aurreikusteko zeukan berezko dohainaren erakusle da liburu hau; eta hain juxtu, horixe izan daiteke haren balioa. Harrigarria baita, besteak beste, ehun urte lehenago nola aurreikusi zuen Skype gisako teknologia. 2889. urtean kokatzen da, Ameriketako Estatu Batuetako hiriburuan, Zentropolisen. Earth Herald egunkari boteretsuaren zuzendari guztiahalduna den Francis Benetten egun bat deskribatzen da bertan. Emaztea Parisen dagoela, Skyperen aurrekaria izan daitekeen telefotoaren bidez komunikatzen da harekin. Publizitatea hodeietan erakusten da. Marteko albisteen berri izateko gai dira eta Jupiterrekin harremanetan jarri dira, nahiz eta mezuak ulertzeko gai izan ez. Mundu osoko enbaxadoreak joaten zaizkio aholku eske, eta, antza, berak esandakoa betetzen dute. Azken finean, Francis Benett munduko gizakirik boteretsuena eta itzal handikoena da.

Behinola 57

iruzkinak

+16 ( 16 URTETIK GORA)

Izenburua: Errege izatekoa zen

Narratzailea kazetaria da Indian. Gaua da eta bero errea dago, India-

gizona

ko lurralde horietan egin ohi duen bezala. Hilabete batzuk lehenago tren

Egilea: Rudyard Kipling

bidaia batean ezagututako bi alproja agertu zaizkio bulegoan: Peachey

Ilustratzailea: Angélica López de la

Carnehan eta Daniel Dravot dira. Errege izateko erabaki sendoa hartua

Manzanara

dute; India utzi eta Kafiristan izeneko lurralde ezezaguneko errege bihur-

Itzultzailea: Iñigo Roque Eguzkitza

tuko dira, bertako erregea tronutik egotzi eta gero. Informazio bila etorri

Argitaletxea: Denonartean, 2015

dira, mapetan eta liburuetan begiratzera. Handik bi urtera, oker-oker egindako gizon zarpail bat etorri zaio bulegora: Peachey Carnahan da, Dravotekin batera Kafiristango errege izatera iritsi zena. Peachey-ek Kafiristanen bizitakoak kontatuko dizkio: Jainkotzat hartu zituztela kafiristandarrek, Alexandro Handiaren semetzat. Koroa janztera ere iritsi zirela. Herritarrei lurra lantzen irakatsi zietela eta armada sendo eta indartsua ere osatu zutela, Kafiristan ez baitzen Nazio soila izango, Inperioa baizik! Eta dena ondo zihoan, harik eta Dravoti emaztea nahi zuela bururatu zitzaion arte. Erabaki horrek galbidera eramango ditu bi pikaroak, baita Kafiristango erreinua ere.

Izenburua: Urpekariak

Josemi bere seme Jonanekin oporretara doa Gironako L’Estartit herrira, Ka-

Egilea: Fermin Etxegoien

taluniak independentzia lortu eta gero, han urpeko-bataioa hartzeko asmoz.

Argitaletxea: Erein, 2015

Ama etxean gelditu da, bikoteak denbora behar baitu beren harremanari buruz gogoeta egiteko. Aita-semeek ama-alaba holandar batzuk ezagutuko dituzte, Luus eta Dael eta gazteen artean harreman berezia sortuko da. Istorioak helduen eta nerabeen arteko harremanetan sakonduko du eta bi mundu islatuko ditu, gurasoena batetik eta gazteena bestetik. Aitaren eta semearen gomutek haren harremanen ikuskera eta kezkak azalduko dute. Bukaeran istorioa hasierako egoerara itzuliko da, baina dagoeneko erabat desberdina izango da; semeak maitasuna ezagutuko du eta aitak iraganaren pisua arinduko du.

58 Behinola

Gehiago: www.galtzagorri.eus/euskara/argitalpenak

Literatura, Artea, Irudimena, Sormena, Jolasak, Sentimenduak, Bizipenak, Hizkuntza, Hezkuntza, Hezkidetza, Tradizioa, Modernitatea Hori guztia o eta gehiag iren Galtzagorr Areto n Literarioeta

AURTEN PREZIO BEREZIAK!! EZ GALDU AUKERA!!

Tel.: 943 471 487 . galtzagorri@galtzagorri.eus . www.galtzagorri.eus

iruzkinak

Liburu kuttunak

Susana Larre

Izenburua: PINOTXOREN ABENTURAK

Aitortu behar dut liburua derrigortuta irakurri behar izan nuela, lanari lotuta-

Egilea: CARLO COLLODI

ko proiektu batean parte hartzen ari nintzelako.

Itzultzaileak: K. BIGURI & G.J. GOIKOETXEA

Hasieran nagi pixka eman zidan, alde batetik, umeentzako ipuin klasikoak

Ilustratzailea: JOKIN MITXELENA

baino irudi-liburu edo gazteentzako eleberri modernoak irakurtzeko joera

Argitaletxea: GALTZAGORRI ELKAR-

dudalako; eta, bestetik, haurtzaroan entzundako Pinotxoren istorioaren sasi

TEA, ALBERDANIA, EREIN, IGELA, 2011

bertsio bat gogoratzen nuelako, oso goibela eta tristea. Halere, laster konturatu nintzen ezagutzen nuena Pinotxoren jatorrizko istorioaren zati bat besterik ez zela eta oker nengoela, ipuina ez zela hain goibela. Ez dakit istorioagatik beragatik edo itzulpena primeran dagoelako, baina irribarrea ez zitzaidan kendu azkeneko atala irakurri nuen arte, batzuk negar egiteko edo hunkitzeko modukoak badira ere. Harrituta deskubrimenduarekin, lagun batzuen seme-alabekin partekatu nituen hainbat atal eta ozen irakurri nizkien zatirik barregarrienak nire etxera etortzen ziren bakoitzean. Hara, sorpresa! Haiek adi-adi egoten ziren irakurketa amaitu arte. Narrazioa entzun ondoren, Jokin Mitxelenaren ilustrazioei begira ere egoten ginen luzaroan, liburu honen beste ezaugarririk interesgarriena haiek osatzen baitute. Beharbada, edizioaren tamainak zer esan handia izango du horretan. Pinotxoaren abenturak irakurriz helduek zein haurrek primeran pasa dezakete, baina nik guztiei gomendatuko nieke istorioa partekatzeko eta batera irakurtzeko, ozen eta atalez atal: esate baterako, ohean lokartzerakoan edo ikasgelan. Nik behintzat horrela gozatu nuen gehien.

60 Behinola

iruzkinak

Izenburua: HIRU TXERRIKUMEAK

Josu adi-adi dago ipuina entzuten. Halere, noizean behin, moztu egiten

Egilea: RAQUEL MENDEZ

dit irakurritako hainbat esaldiri amaiera emateko, otsoak egindako dan-

Itzultzailea: ARKAITZ GOIKOETXEA

ba eta plaust ahotsei soinua jartzeko edo ilustrazioren bat oso gustukoa

Ilustratzailea: HELGA BANSCH

duela adierazteko.

Argitaletxea: TXALAPARTA, 2011 Istorioa amaitu orduko, berriz irakurtzeko eskatu dit, 5. aldia da! Txalapartak argitaratutako hiru txerrikumeei buruzko bertsio honek ez dit inoiz huts egin. Nahiz eta kontalari lan hauetan oso iaioa ez naizen, entzule txiki guztiak liluratuta uzten ditut irakurtzen dudan bakoitzean. Umeez gain, nik ere ederki gozatzen dut ahots desberdinak jartzen eta efektu bereziak egiten. Munduko kontalaririk trebeena sentitzen naiz, batez ere, ohartzen naizenean entzuleak adi-adi jarraitzen duela narrazioa amaitu arte eta ez duela orrialdea pasa nahi. Ez da harritzekoa horrelako arrakasta izatea; liburuan testua eta ilustrazioak bat etortzeaz gain, itzultzaileak bikain asmatu du euskarazko itzulpena egiteko garaian, ahozko tradizioko elementu asko erabili baititu: errepikapena, onomatopeia, estilizazioa, elipsia... Etxeko liburutegian kuttunenen artean gordeta daukat eta ume txikiak dituzten lagunen artean gehien oparitu dudan liburua da. Eskerrik asko argitaletxeari bere garaian horrelako liburu dotorea kaleratzeagatik, eta galdera xume bat: noizko Txanogorritxoren antzeko bertsio bat? Berdin zait Grimm anaien edo Perraulten bertsioaren amaiera izatea, etxeko liburutegiak urte asko daramatza zain eta.

Behinola 61

Kolabo ratzai leak Mila esker, zenbaki honetan parte hartzeagatik.

Santiago Alba Rico Idazlea eta saiogilea. Filosofia ikasketak egin zituen Madrilgo Complutense Unibertsitatean. 80ko hamarkadako La Bola de Cristal (Kristalezko bola) TVEko saio mitikoko gidoigilea. Politikari filosofiari eta literaturari buruzko hamabost bat liburu argitaratu ditu, baita haurrentzako hiru ipuin eta antzerki obra bat ere. 1988tik mundu arabiarrean bizi da eta gaztelaniara itzuli du Naguib Surur poeta egipziarraren lana, baita Mohammed Jydair nobelagile irakiarrarena ere. Berak idatzitako Leer con niños (Haurrekin irakurtzea) saiakera Literatura Random House argitaletxeak berrargitaratu zuen 2015ean. Bere azken hiru liburuak ¿Podemos seguir siendo de izquierdas? (Ezkerrekoak izaten jarrai dezakegu?), Islamofobia y Penúltimos días (Azken aurreko egunak) izan dira. Hainbat hedabidetan kolaborazioak egiten ditu (Público, Cuarto Poder, CTXT, Atlántica XXII eta beste zenbait).

62 Behinola

Susana Larre Muñoz

Xabier Olaso Bengoa

Susana Larre (Donostia, 1973). Bibliotekonomia eta

Xabier Olaso (Otxandio, 1964) ume koxkorretatik

Dokumentazioan diplomatua da.

Gasteizen bizi da. Lehen Hezkuntzako irakaslea da

Donostiako Liburutegien Udal Sarean egin zituen

lanbidez, eta hamabost libururen egilea ere bada.

bere lehenengo urrats profesionalak.

Helduen literaturaren esparruan poesia jorratu du

Ondoren, Tolosako Udal Liburutegian lanean hasi

batik bat, egun arte. Haur Literaturaren esparruari

zen haurren liburutegiaren kudeaketaz arduratzen

dagokionez, berriz, zenbait ipuin, igarkizun eta poe-

eta lanpostu horretan 12 bat urte eman ditu. Egun

ma liburu eman ditu argitara. Sariak ere hainbat jaso

zerbitzuburua da. Haurren liburutegian egindako

ditu. Guztien artean aipagarrienak 2005 eta 2013

lanari esker deskubritu zuen Haur eta Gazte Lite-

urteetan Haur eta Gazte Literaturako Euskadi Saria

ratura, eta harekin zeharo maitemindu zen. Galtza-

Pupuan Trapua eta Tximeletrak poema-liburuei es-

gorriko zuzendaritza-batzordeko kidea izan da eta

ker, hurrenez hurren.

Euskadi Sarietan epaimahaikide aritu da –haur- eta gazte-literaturari dagokion sarian– euskara zein gaztelaniako kategorietan. Horrez gain, “Ipupomamua” eta “Sautrela” programetan hartu du parte.

Amaia Arrazola Otaduy

Idoia Sobrino Lopez

Amaia Arrazola Gasteizen jaio zen. Publizitatea eta

Idoia Sobrino Lopez (Elizondo, Baztan, 1984) Biblio-

Harreman Publikoak ikasi zituen Madrilen eta zenbait

tekonomia eta Dokumentazioan diplomatua da Bar-

urtez publizitate agentzia batentzat lan egin ondoren,

tzelonako Unibertsitatean (UB). Han izan zuen bere

Bartzelonara aldatu zuen bizilekua. Bertan bizi eta lan

lehendabiziko liburuzain-lana, eskola-liburutegi ba-

egiten du ilustratzaile freelance moduan: muralgile lanak

tean, nahiz eta betidanik egon den Baztango Liburute-

proiektu komertzial eta editorialekin partekatzen ditu.

gi Publikoan laguntza lanetan ibiltzeari lotua. Burlatako

Parisera ikasketa batzuk burutzera joan zenean ohartu

Haur Liburutegian eta Irurtzungo Liburutegi Publikoan

zen publizitate ikasketek ez zutela asetzen eta han hasi

ere ibilitakoa da, beti eskola-liburutegiekin elkarlana

zen marrazketaren munduan murgiltzen, 2006an. Ikas-

bilatuz. Berriako Nafarroako Hitzan kolaboratzailea bi

ketak amaitzean McCann publizitate agentzian hasi zen

urtez eta esataria zenbait irratitan, aunitzetan liburute-

lanean, arte junior eta ilustratzaile zuzendari izendatu

giak izan ditu hizpide. Gaur egun NUPeko liburutegian

zuten, eta, han hasi zen guztia.

lanean dago eta ASNABIko kidea da.

Behinola 63

kolaboratzaileak

Fernando Lenguas Gomez de Segura

Lolo Rico Oliver

Fernando Lenguas Soriako hiriburuan jaio zen

Madrilen jaio zen 1935ean, baina, gaur egun, Donostian

1956an. 1979an hasi zuen irakasle ibilbidea Donos-

bizi da. 70eko hamarkadan Espainiako telebistan saio

tiako Nuestra Señora de Uba ikastetxean, jarrera

bat zuzendu zuen lehen emakumea izan zen. Telebistan

arazoak zituzten ikasleekin. Ondoren Nancy-n eta

mugarri bat izan zen La bola de cristal saioa ere berak

Metz-en (Frantzia) etorkinen seme-alaben Hizkun-

zuzendu zuen. RTVE (Radio Televisión Española) korpo-

tza eta Kultura irakasle izan zen. 90eko hamarkada

razioan gidoigile, programatzaile eta errealizadore lanak

Laredon (Kantabria) igaro zuen hezkuntza bereziko

egiteaz gain, haurrentzako eta gazteentzako saioen alo-

zentro bateko irakasle eta zuzendaritzako kide gisa.

rreko arduraduna izan zen. Bi esparruetan, bai irratian,

2001etik 2007ra, buruko paralisia duten ikasleekin

bai telebistan, sari asko jasotakoa da.

aritu zen Donostian, eta, 2007tik aurrera Lasarte-Usurbil BHI ikastetxean ACEX Programaren barruko

Bere lan eta argitalpenak asko dira, baina haien artean

eskola-liburutegiaren arduraduna da. Berak sortu

honakoak azpimarra daitezke: TV, fábrica de mentiras

zuen BEGEL Gipuzkoako Eskola-Liburutegien blo-

(TV, gezurren fabrika), El buen espectador: ver y en-

ga, eta, gaur egun, berak administratzen du. Horrez

señar a ver televisión (Ikusle ona: telebista ikusi eta ikus-

gain, liburutegiaren kudeaketa informatizatua gara-

ten irakatsi) edo Si tu hijo te pide un libro (Semeak liburu

tzen duen Abies aplikazioaren erabiltzaile diren ira-

bat eskatzen badizu). Bere memoriak 2008an argitaratu

kasleen formatzailea ere bada. Guztia biltzen duen

ziren Cómo es posible que el tiempo pase tan deprisa

opacabies.eus web gunearen (Euskal Herriko Eskola

y yo no me dé cuenta (Nola liteke denborak hain azkar

Liburutegien Gunea) sortzaile eta administratzaileta-

aurrera egitea eta ni ez ohartzea). 2015ean, berriz, bere

riko bat ere bada.

lanari buruzko dokumental bat estreinatu zen: La mirada no inventada (Asmatu gabeko begirada). Adiskidetasunean sinesten du, maitasunean baino gehiago. Eta bizitzan ikasi duen gauzarik garrantzitsuena irakurtzea dela pentsatzen jarraitzen du: “lasaitasuna, eta gehiago jakiteko eta mundua ezagutzeko gogoa eman dizkit”. Idazten jarraitzen du, bere lana eta denbora partekatzen, Donostian bere zakurrarekin paseoan, eta, ez denez behin ere aspertzen, Antropologia ikasketetan matrikulatu da.

64 Behinola

Behinola aldizkariaren harpidetza orria Aldizkari hau etxean jaso nahi baduzu bete ondorengo fitxa. Izen-abizenak: Helbidea: Herria: Posta kodea: e-maila: Urtean bi zenbaki etxean jasotzea: 20â‚Ź Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.eus / www.galtzagorri.eus

Egin zaitez Galtzagorri Elkarteko bazkide Jarraian aurkezten dugun fitxa bete eta ordainketa-agiriarekin batera, gure helbidera bidali: Izen-abizenak: Helbidea: Herria:

Posta kodea:

Telefonoa: e-maila: Ogibiea: Lantokia:

Galtzagorri Elkartea Zemoria 25, behea. 20013 Donostia. Tel.: 943 471 487 galtzagorri@galtzagorri.eus / www.galtzagorri.eus

zorionak eta

urte berri on!