Las cartas de relación como antecedente genérico de la narrativa histórica en las crónicas de Indias

Author

Espitia Ortiz, David Leonardo

Director

Pontón Gijón, Gonzalo

Serés Guillén, Guillermo

Date of defense

2016-01-19

ISBN

9788449061295

Pages

439 p.



Department/Institute

Universitat Autònoma de Barcelona. Departament de Filologia Espanyola

Abstract

Las cartas de relación como antecedente genérico de la narrativa histórica en las crónicas de Indias El presente estudio tiene como objeto principal mostrar ―a través de la descripción y análisis comparativo de un conjunto de textos escritos durante los últimos años del siglo XV y buena parte del XVI, todos referidos al Descubrimiento y Conquista del Nuevo Mundo― las implicaciones que existen en el hecho de que un género migre en otro; esto es, que una carta humanista familiar como aquellas escritas por un Pedro Mártir de Anglería termine convirtiéndose, en la voz de un Pérez de Oliva, en un relato histórico; o que una carta de relación como la escrita por Francisco Vázquez para salvar su cuello ante la Audiencia de Santa Fé, se transforme en una obra histórica como El Marañón de Diego de Aguilar y Córdoba. Lo particular de este fenómeno es que nos permite ver, igualmente, que cuando un autor reescribe una fuente, reescribe un texto, no solamente está migrando de género, sino que al hacerlo está adoptando una posición distinta frente a los mismos acontecimientos, y que en cada caso ese cambio de postura responde a intereses concretos por parte de quien ha modificado la fuente. En más de una ocasión el lector de la presente investigación verá que cada autor tamiza, altera la evidencia disponible y le da un giro con el fin de producir una nueva narrativa que sirve, en buena medida, a los intereses concretos de quien la produce. Pero además, cada modificación, cada alteración se hace en concordancia con el ámbito contextual en la que se produce. En muchos casos la alteración está mediada por el lugar en el que se encuentra el autor en un ámbito social particular. No es lo mismo que quien modifica una fuente sea un soldado cronista ―Pedrarias de Almesto―, a que quien lo hace sea un alcalde de Quito ―Toribio de Ortiguera. El segundo objeto de la presente investigación ―relacionado con el primero― es que en cada uno de los textos que he considerado se puede encontrar una consolidación o modelación de una voz narrativa. Si el lector de esta tesis puede ver la relación genérica que existe entre una fuente y su reescritura, también verá el proceso a través del cual un autor modela su propia voz en un texto particular, y, sobre todo, verá en qué medida dicha modelación nos está hablando a los lectores sobre una particular postura del autor frente a un hecho concreto, una postura que sin duda nos revelará una posición ideológica frente al mismo. Finalmente, la exposición está dividida en dos casos distintos, que si bien no están relacionados en cuanto a su contenido, sí lo están en cuanto a la problemática central que sustenta la tesis. En el primero de ellos he mostrado con la mayor sutileza posible cuáles fueron las fuentes utilizadas por Fernán Pérez de Oliva para redactar sus dos historias, teniendo siempre presente tanto la condición humanista del autor, como las diferencias concretas que existen entre escribir una epístola, una carta de relación y una historia. En el segundo, un poco más extenso, he señalado qué fue lo que ocurrió con dos cartas de relación escritas por dos testigos de vista, Francisco Vázquez y Pedrarias de Almesto, tanto entre ellas, como en lo referente a la utilización que se hizo de ellas en crónicas posteriores: estas dos cartas han sido, sin lugar a dudas, dos de las fuentes primordiales que varias generaciones posteriores de historiadores han utilizado para proponer su versión particular de los mismos hechos.


The present study has as main purpose to show the implications that exist in the fact that a gender migrates in another ―through the description and comparative analysis of a corpus of texts written during the last years of the fifteenth century and much of the XVI, all referred to the Discovery and Conquest of the New World. This thesis shows how the humanist familiar letter as those written by Pedro Mártir de Anglería, become ―in the voice of Perez de Oliva― a historical account; or how a letter of relation as written by Francisco Vazquez becomes a historical work in El Marañón. The particularity of this migration is that when an author rewrites a source, rewrites a text, takes a different position on the same events, and that in each change of position we can realize a specific interests on the part of those who have modified the source. On more than one occasion the reader of this investigation will see that each author sifts, alters the available evidence and puts a twist in order to produce a new narrative that serves largely to the specific interests of who produces it. In addition, each modification is made in accordance with the contextual environment in which it occurs. In many cases the change is mediated by the place the author occupies in a particular social context. The second purpose of this research is that the reader could find in each of the texts of the corpus the construction of a narrative voice, this is, how in each text an author models his own voice. If the reader of this thesis looks at the generic relationship between source and rewriting, also will see the process through which an author models his own voice in a particular text. Finally, the argument is divided into two separate cases, although they are not related in terms of content, they are themselves as to the central issue underlying the thesis. In the first one, I have shown in detail the sources used by Perez de Oliva to write two stories, always bearing in mind the humanist status of the author, and also the specific differences between writing a letter and writing history. In the second, a little longer, I pointed out what happened with two letters written by eyewitnesses, Francisco Vazquez and Pedrarias de Almesto, both, between themselves and with regard to the use made of them in later chronicles. These letters have been, without doubt, two of the primary sources that several later generations of historians used to propose their own versions of the same events.

Keywords

Lletres de relació; Cartas de relación; Letters of relation; Cròniques d'Indies; Crónicas de indias; Chronicles of indias; Historiografia; Historiografía; Historiography

Subjects

9 - geography. Biography. History

Knowledge Area

Ciències Humanes

Documents

dleo1de1.pdf

2.749Mb

 

Rights

L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/
L'accés als continguts d'aquesta tesi queda condicionat a l'acceptació de les condicions d'ús establertes per la següent llicència Creative Commons: http://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0/

This item appears in the following Collection(s)